محمد نادریان فر - عضو هیات علمی دانشگاه جیرفت
کرامت نژاد افضلی - عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جیرفت
فاطمه بیاتانی - دانشجوی دکتری اقلیم شناسی دانشگاه حکیم سبزواری

آگاهی از تغییرات مکانی پارامترهای کیفی ابزاری مهم در جهت شناخت استعدادهای منطقه و نحوه مدیریت اراضی است. بنابراین در این پژوهش تغییرات مکانی و زمانی پارامترهای EC، SAR، TDS و TH آب زیرزمینی در حوضه آبریز جیرفت با استفاده از روش های زمین آماری در طول دوره آماری 1383 تا 1393 مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. بدین منظور از اطلاعات مربوط به تجزیه و تحلیل 44 حلقه چاه آب در دشت جیرفت که دارای اقلیم بیابانی گرم میانه می­باشد و بر اساس آخرین نمونه­گیری سال 1393 به دست آمده است استفاده شد. روش های زمین­آماری استفاده شده برای پهنه­بندی پارامترهای ذکرشده شامل کریجینگ معمولی و روش عکس فاصله (IDW) با توان­های مختلف بود. برای ارزیابی روش های زمین آماری از تکنیک ارزیابی متقابل با معیارهای Root Mean Square Error (RMSE)، Mean Bios Error (MBE)، Mean Absolute Error (MAE) و R2 بین داده­های واقعی و تخمینی استفاده شد. نتایج رتبه بندی معیارهای ارزیابی نشان داد که برای پارامتر EC و TDS روش کریجینگ با مدل کروی و برای SARو TH روش عکس فاصله با توان به ترتیب 2 و 3 دارای کمترین خطا است. بررسی­های انجام شده نشان می­دهد که همبستگی مکانی پارامترهای کیفی اشاره شده در دشت جیرفت بسیار زیاد است. به طوری که خطای مدل نیم تغییرنمای داده­های اندازه­گیری شده نسبت جذبی سدیم در دوره آماری 84-1383 با اثر قطعه­ای 97/0 و دامنه تاثیر 23 کیلومتر برابر 2/14 درصد و خطای مدل نیم تغییرنما در دوره آماری 94-1393 با اثر قطعه­ای 23/0 و دامنه تاثیر 28 کیلومتر برابر 8/3 درصد می­باشد. نتایج نقشه­های آنومالی پارامترهای کیفی در دشت جیرفت نشان داد که بیشترین تغییرات در قسمت شرقی (مناطق جبالبارز) و شمال غربی (ساردویه) می­باشد و کمترین تغییرات در بخش­های جنوبی دشت می­باشد.

آنومالی, زمین آمار, کریجینگ, روش عکس فاصله (IDW), جیرفت