حمیدرضا افشارنادری - دانشجوی دکترای هواشناسی کشاورزی، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشگاه تهران
نوذر قهرمان - دانشیار گروه آبیاری و آبادانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشگاه تهران، کرج، ایران
پرویز ایران نژاد - دانشیار، گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران

در این پژوهش، با هدف دستیابی به نمودار تغییرات هفتگی کارایی مصرف تابش ذرت (RUE)، یک رقم میان رس ذرت در فصل بهار در مزرعه پژوهشی دانشگاه تهران در کرج کشت شد. اطلاعات میدانی زیست سنجی با پایش منظم زیست توده خشک و شاخص مساحت برگ سبز بوته ها در 15 هفته متوالی از فصل رشد، جمع آوری گردید. سپس با سنجش کامل شدت روزانه تابش تمام طیفی خورشید و آسمان در سطح مزرعه، به کمک شبیه سازی آفتاب گیری و پردازش تصویر، با در نظر گرفتن میانگین روزانه بازتابندگی و ضریب خاموشی پوشش گیاهی، از یک مدل چندلایه تابش درون پوشش گیاهی برای برآورد نظری میزان نور مرئی جذب شده در پوشش ذرت استفاده شد. شبیه سازی آفتاب گیری روزانه شب هنگام در بین ساعات 21:00 تا 21:30، اجرا شد و در آن، تمام قد بوته ذرت به طور هم زمان از تمام زوایای بین پرتوهای آفتاب و سطح افق در طی روز نمونه برداری، با نور تکفام پرتودهی می شد. سنجش میانگین روزانه بازتابندگی تکفام بوته نیز به کمک پردازش تصویر انجام گرفت. اندازه گیری ها از زمان بسته شدن تاج پوشش متوقف و در نهایت، 12 مقدار متفاوت کارایی مصرف تابش (با در نظر گرفتن یک مقدار صفر برای هفته چهاردهم و دو مقدار یکسان صفر برای دو هفته آخر فصل رشد) در بازه های زمانی یک هفته ای محاسبه شد. نتایج این پژوهش بیان گر آن است که حتی در وضعیت پتانسیل تولید زراعی نیز نمی توان با قطعیت تنها یک مقدار ثابت از RUE را به کل فصل رشد ذرت تعمیم داد. طی فصل رشد دامنه تغییرات کارایی مصرف تابش ذرت به g/MJ 1/36 می رسد. میانه مقادیر هفتگی این کمیت که احتمال رخداد آن در نیمی از فصل رشد 100 درصد است، برابر g/MJ 5/3 می باشد.

پوشش گیاهی, تابش فعال فتوسنتزی, زیست توده, ضریب خاموشی, فصل رشد