معصومه پورمحمدرضای تجریشی - دانشیار مرکز تحقیقات توانبخشی اعصاب اطفال دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
سحر پهلوان نشان - دانشجوی دکتری روان‎شناسی تربیتی دانشگاه شهید بهشتی
فائزه گلکار - کارشناس ارشد روان‎شناسی بالینی دانشگاه شهید بهشتی

هدف این پژوهش، تعیین تاثیر آموزش آگاهی واج‎شناختی برحافظه فعال دیداری فضایی دانش‎آموزان دارای اختلال بیان نوشتاری در پایه سوم ابتدایی بود. طرح پژوهش از نوع شبه‎تجربی با پیش‎آزمون، پس‎آزمون و گروه گواه بود. 30 نفر از دانش‎آموزان دارای اختلال بیان نوشتاری از پایه سوم ابتدایی به شیوه هدفمند، انتخاب و با استفاده از مقیاس هوش وکسلر کودکان (وکسلر، 2000)، آزمون بیان نوشتاری (فلاح‎چای، 1384)، و آزمون حافظه فعال دیداری فضایی (کورنولدی و ویشی، 2004)، ارزیابی و سپس به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه (هر گروه 15 نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایشی در 13 جلسه آموزشی آگاهی واج‎شناختی شرکت کردند، اما گروه گواه فقط برنامه متداول مدرسه را دریافت نمود. حافظه دیداری فضایی تمامی دانش‎آموزان پس از جلسه سیزدهم و دو ماه پس از آن، مجددا ارزیابی شد. داده‎های به‎دست آمده با استفاده از تحلیل کوواریانس و تحلیل واریانس اندازه‎گیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که تقریبا 32 درصد از تغییرات در بهبود حافظه فعال دیداری فضایی شرکت‎کنندگان در گروه آزمایشی، ناشی از مداخله آموزشی آگاهی واج‎شناختی بوده است، حتی این بهبود پس از گذشت 2 ماه، پایدار بود. می‎توان نتیجه گرفت که آموزش آگاهی واجی سبب ارتقاء حافظه فعال دیداری فضایی دانش‎آموزان با اختلال بیان نوشتاری شده است و تاثیر آن پس از گذشت دو ماه پایدار بود. بنابراین، معرفی و اجرای این برنامه در تقویت حافظه فعال دیداری فضایی دانش‎آموزان با اختلال بیان نوشتاری، پیشنهادمی‎شود.

آموزش آگاهی واج‎شناختی, اختلال بیان نوشتاری, حافظه فعال دیداری فضایی