رضا نوروز ولاشدی - دانشجوی سابق دکتری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
علی اکبر سبزی پرور - استاد، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

در درختان سیب مرحله گلدهی در رویارویی با دماهای پایین و یخبندان در اوایل بهار بسیار آسیب پذیر و زمان شکفتن گل ها یکی از مراحل مهم در چرخه سالانه رشد درخت سیب به شمار می رود. بنابراین، پیش بینی دقیق هنگام رخداد آن با یک الگوی توانمند می تواند در مدیریت خطر دماهای پایین دیررس بهاره اهمیت داشته باشد. در این پژوهش از سه الگوی نیاز سرمایی ساده (CH)، یوتا (UM) و دینامیکی (DM) برای تجمع ساعت های سرمایی در فصل زمستان استفاده شده است. هدف از این پژوهش مقایسه عملکرد و بررسی توانمندی الگو های نیاز سرمایی در پیش بینی زمان مراحل مختلف پدیدشناختی (فنولوژی) درخت سیب در شمال غرب ایران است. بدین منظور، از داده های پدیدشناختی درخت سیب به مدت سیزده سال و آمار درازمدت 28 ساله میانگین کمینه دما و بیشینه دمای روزانه هوا در ایستگاه تحقیقات هواشناسی کهریز واقع در استان آذربایجان غربی برای ارزیابی الگوهای نیاز سرمایی استفاده شد. نتایج اعتبارسنجی خروجی الگو ها نشان داد که الگوی دینامیکی برای برآورد زمان دقیق گلدهی در منطقه مورد بررسی با ریشه میانگین مربعات خطای (RMSE) کمتر از چهار روز و با خطای نسبی کمتر از 3 درصد، توانمندترین الگو در تجمیع ساعت های سرمایشی و گرمایشی است. همچنین، با توجه به توزیع آماری داده های کمینه دمای هوا در درازمدت، احتمال خطر آسیب و زیان دماهای پایین پس از تاریخ های معین برآورد شد. نتایج توزیع آماری در مقایسه با برآورد الگوها نشان داد، رقم های زود گل که پیش از پنجم فروردین جوانه های گل آن ها فعالیت خود را آغاز می کنند، با احتمال خطر 50 درصد در معرض خطر سرمازدگی دیررس بهاره قرار دارند.

الگوهای برآورد نیاز سرمایی, الگوی دینامیکی, ساعت های سرمایی, گلدهی, سرمای دیررس بهاره