اصغر مولائی - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

 هویت سکونتگاه ها می تواند بر اساس امامزاده ها به عنوان کانونی سبک ساز و قلب تپنده شهرها مطالعه شود. امامزاده ها به عنوان مرکزی مذهبی، فرهنگی، اجتماعی، نقش مهمی در سبک زندگی و هویت شهرهای ایرانی دارند. این فضاها ضمن داشتن مرکزیت در استخوان بندی شهرهای ایرانی، بستر رویدادها و حیات فرهنگی-اجتماعی شهروندان در مناسبت ها و ایام خاص هستند. جایگاه حرم امام زاده ها در سبک زندگی، در تداوم حیات پایدار از طریق آیین زیارت، توسل و نیایش، در مناسبت های خاص به کانون برگزاری آیین ها و سنت های دینی و مذهبی به ویژه جشن ها، اعیاد و عزاداری های تبدیل می شوند. ازاین رو، مقاله حاضر به بازشناسی جایگاه و اهمیت بنیادین حرم امام زاده ها در هویت شهرها و سبک زندگی شهروندان می پردازد. به طورکلی، امام زاده ها نقشی هویت بخش و سبک ساز در ساختار فرهنگی، اجتماعی و کالبدی شهری دارند. در بعد فرهنگی و اجتماعی، جاذب افراد و گروه های جامعه در فضایی واحد و القای حس وحال مذهبی و روحانی، نماد پایدار فرهنگی و بستر بی بدیل نمایشگر هویت اجتماعی محسوب می شود. این امر باعث پایداری فرهنگی و اجتماعی شهرها گشته و موجبات تقویت امنیت روانی، اجتماعی و فرهنگی جامعه را فراهم می آورند. در بعد کالبدی، امام زاده ها، در نقاط کلیدی و ساختاری شهرها و روستاها قرار دارند. در این راستا، ارتباط و اتصال فضاهای امام زاده با اجزا و عناصر پیرامون خود به ویژه شبکه معابر و مسیرهای اصلی و فرعی، مساجد، بازارها و محله های پیرامونی، حائز اهمیتی قابل توجه در طراحی شهری سکونتگاه های مذکور است. رابطه بین سبک زندگی ایرانی-اسلامی و حرم های مطهر امامزادگان را می توان در ابعاد نیایش و زیارت، محضور و معاشرت در اجتماع، رفتار و گفتار، جلو و پوشش، خرید و مصرف، تفریح و فراغت، کسب وکار، تربیت فرزندان بررسی نمود که در هرکدام از ابعاد مذکور سبک زندگی ایرانی-اسلامی دارای اصول، قواعد، الگوها و مصادیقی است.

حرم امام زادگان, هویت شهری, سبک زندگی, کانون فرهنگی- اجتماعی, ساختار شهری