مصرف، مولفه ای مهم در سبک زندگی اسلامی در آینه آیات و روایات اسلامی

یکی از مولفه های مهم سبک زندگی، مصرف است، که به دلیل چندبعدی بودن آن در علوم مختلف مورد بررسی قرار می گیرد. علوم اقتصادی و اجتماعی از مهم ترین علومی هستند که به بررسی پدیده مصرف و مصرف گرایی می پردازند. از سویی دیگر به دلیل وجود رابطه بین دین و سبک زندگی و خصوصا غنای دین اسلام که بر همه شئون زندگی انسان تاثیری غیرقابل انکار دارد، می توان این پدیده را در منظر آیات و روایات اسلامی مورد بررسی قرار داد بنا به ماهیت موضوع، این مقاله با رویکردی جامعه شناختی مفاهیمی چون سبک زندگی، مصرف و مصرف گرایی را از دیدگاه اندیشمندان مختلف تعریف نمودیم، که بسیاری از اندیشمندان علوم اجتماعی به فرهنگ مصرفی و رفتارهای مصرفی به عنوان یکی از مولفه های سبک زندگی اشاره کرده بودند. از طرف دیگر به دلیل اهمیت مصرف به عنوان یکی از مباحث مهم اقتصادی، سعی نمودیم با مطابق برخی نظریه های اقتصادی رایج در دنیا با نظریات مصرف در اقتصاد اسلامی، در ابتدا انواع مصارف در اقتصاد اسلامی را معرفی و اصول مصرف اسلامی را بیان نماییم. در پرتو شناخت و رعایت اصول مصرف اسلامی می توان حد باز و پایینی را برای مصارف اجتماعی و شخصی مشخص نمود. با توجه به اینکه اسلام همیشه بر اعتدال و میانه روی در همه کارها تاکید دارد، الگوی مطلوب و مصرف بهینه از دیدگاه اسلام، رعای حد کفاف اعتدال و میانه روی در مصرف می باشد. با بررسی تفاسیر آیات مربوط به مصرف (عمدتا مصارف اجتماعی و بالاخص انفاق) مشخص گردید که حد بازی مصرف اسراف و تبذیر و حد پایین آن بخل (اقتار) است، که هر دو از نظر اسلام مذموم و ناپسند و حتی حرام است. مصرف گرایی پیامدهای اقتصادی و اجتماعی بسیاری به همراه دارد، که در این مقاله به اختصار به برخی از آثار و پیامدهای اجتماعی مصرف گرایی عنوان گردید. ازجمله این پیامدها می توان به: احساس محرومی، نیازآفرینی، فشار هنجاری، نمایش ثروت، تبدیل شدن پول و ثروت به ارزش، رفتارهای نابهنجار اجتماعی و... اشاره نمود. قرآن کریم به عنوان کتاب وحیانی حیات بخش انسان ها، در زمینه سبک زندگی که انسان را به سعادت دنیوی و اخروی برساند، دستورات و قوانین خاصی دارد که در پرتو عمل به آنها می توان بهترین شیوه زندگی را داشت

Keywords:

سبک زندگی , مصرف , مصرف گرایی , اسراف , بخل (اقتار) , سطح کفاف , اعتدال و میانه روی