جواد ایروانی - استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی
علی جلائیان اکبرنیا - دانشجوی دکتری علوم قرآنی و حدیم دانشگاه علوم اسلامی رضوی

سبک زندگی در جامعه قرآنی، از نظر اهداف، مبانی جهان بینی و انسان شناختی تفاوت هایی بنیادین با سبک زندگی غربی دارد. تمایز در اهداف و مبانی، در سبک زندگی اقتصادی نیا تاثیر مستقیم خود را بر رفتارهای افراد برجای می نهد به گونه ای که دو سبک متمایز از یکدیگر را در فعالیت های تولیدی، تجاری و نیز مصرف شکل می دهد. در سبک زندگی غربی و متاثر از مکتب سرمایه داری، کمال مطلوب انسان در ارضای هرچه بیشتر خواسته های مادی بوده هدف از فعالیت های اقتصادی، دستیابی به حداکثر مطلوبی (در مصرف) و حداکثر سود (در تولید و سرمایه گذاری) تلقی می شود. در حالی که در سبک زندگی قرآنی، مطلوب نهایی انسان، در نزدیک شدن هرچه بیشتر به سرچشمه کمال هستی یعنی قرب الهی و هدف متعالی اش، تکامل اختیاری است. در این دیدگاه، برای دستیابی به هدف نهایی یاد شده، اهداف میانی، و به تعبیر بهتر، راهکارهای تحقق هدف نهایی و رسیدن به کمال مطلوب نیز مطرح می گردد به گونه ای که انجام فعالیت های اقتصادی به هدف کسب سود و نیز رفاه اقتصادی، اگر در جهت هدف نهایی صورت پذیرد، با آرمان تعریف شده و کمال آدمی منافاتی پیدا نخواهد کرد.در مورد مبانی جهان بینی و انسان شناختی نیز، مکتب سرمایه داری براساس اصولی همچون دئیسم، ناتورالیسم و اومانیسم استوار گشته که نتیجه آنها، اتکا به خرد انسانیبه جای وحی، نفی ارتباط خدا با عالم مبیع پس از خلق ، جدا شدن انسان از آموزه های انسان ساز ادیان الهی، لیبرالیسم اقتصادی، رهایی از تمام قیود محدودکننده فرد، سکولاریزم و جدایی اقتصاد از اخلاق متعالی و ارزش های والای انسانی بوده است. از دیدگاه قرآن اما رابطه خداوند با انسان، رابطه خالقیت، ربوبیت و مالکیت است و نتیجه آن، حق حاکمی الهی و نقش او در تشریع قانون برای انسان می باشد که سبک زندگی اجتماعی و اقتصادی مبتنی بر دین و وحی را شکل می دهد. از این منظر، انسان جانشین خدا در زمین و دارای ویژگی هایی همچون: هدفداری، مسئولیت الهی و هویت فردی و اجتماعی بوده از زندگی جاوید برخوردار است. روشن است که این دو نگاه در مبانی و اهداف، دو نوع سبک زندگی متمایز از یکدیگر را موجب می گردد. این نوشتار با تمرکز بر آیات قرآن در این رابطه و بهره گیری از پژوهش های مرتبط، به مقایسه دو نوع سبک زندگی قرآنی و غربی با تاکید بر اهداف و مبانی در عرصه اقتصادی پرداخته است.

سبک زندگی قرآنی، سبک زندگی غربی، اهداف و مبانی سبک زندگی