عقل سالم در بدن سالم است

سلامت اندام های گوارشی بر سلامت همه دستگاه های بدن مقدم است. علت توجه ویژه روایات به دستگاه گوارشی، نقش این اندام در سلامت و بیماری اندام های دیگر بدن است. طب اسلامی ریشه همه بیماری ها را معده می داند. پیامبر اکرم صل می فرمایند: معده خانه هر درد، و پرهیز پایه هر درمانی است. پس چیزی بخور که با تو سازگار باشد. معده حوض بدن است و رگ ها به آن پیوسته اند. پس هرگاه معده سالم باشد، رگ ها سلامتی صادر می کنند و هرگاه معده بیمار باشد، رگ ها بیماری صادر می کنند. این دستگاه در انسان و مهره داران به صورت لوله گوارشی، و در جانورانی مانند کیسه تنان (ازجمله هیدر، شقایق دریایی و عروس دریایی) به صورت کیسه گوارشی وجود دارد. باید توجه داشت که دستگاه گوارش در جانوران براساس نوع غذایی که می خورند به شکل های مختلفی وجود دارد، اما به طورکلی دستگاه گوارش آنها از چهار بخش بلع، گوارش مکانیکی و شیمیایی، جذب و دفع تشکیل شده است. بعضی از جانوران که به صورت انگل زندگی می کنند (مانند کرم کدو) اصلا دستگاه گوارش ندارند و به طور مستقیم و با عمل انتشار مواد غذایی تجزیه شده را از طریق پوست وارد بدن خود می کنند و مورد استفاده سلول های خود قرار می دهند.دستگاه گوارش انسان که از دهان تا مقعد امتداد دارد، از لوله گوارشی و غده های گوارشی تشکیل شده و حدود هفت متر طول دارد. غدد گوارشی شامل غده های بزاقی، غده های دیواره معده و روده، پانکراس و کبد است. لوله گوارشی نیز شامل دهان، حلق، سرخ نای (مری)، معده، روده باریک، روده بزرگ و راست روده می شود. هر چیزی وارد معده می شود، با آنزیم های درون آن مخلوط می گردد تا به قسمت های ساده تری تجزیه شود. سپس این مخلوط از معده خارج می شود و به روده ها می رود تا از آنجا مواد غذایی تجزیه شده جذب جریان خون شوند. مواد غذایی تجزیه شده از طریق جریان خون به سرتاسر بدن می روند و در اختیار بافت های بدن قرار می گیرند تا در آنها مصرف شده یا ذخیره شوند. اجزایی هم که جذب نمی شوند، از طریق مدفوع از بدن دفع می گردند.مواد غذایی در هر یک از قسمت های این دستگاه تحت تاثیر عوامل فیزیکی و شیمیایی قرار می گیرند تا هضم شوند (یعنی به مواد قابل جذب برای بدن تبدیل شوند) و بعد مواد هضم شده در داخل دستگاه گوارش جذب می شوند تا بعدا به مصرف سلول های بدن برسند. مواد غیرقابل جذب نیز از طریق دستگاه گوارش دفع می شوند. قسمت های مختلف دستگاه گوارش عبارت اند از: دهان، حلق، مری، معده، روده کوچک (روده باریک)، روده بزرگ (کولون)، روده مستقیم (رکتوم)، کبد، کیسه صفرا و لوزالمعده (پانکراس).