سیدعبدالمجید قاضی زاده هاشمی - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان
علی قادری - مدرس دپارتمان مهندسی تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فنی و حرفه ای استان خراسان رضوی، ایران

زمینه و هدف: گیاهان دارویی بخش قابل توجهی از فلور ایران را تشکیل می دهند و نقش عمده ای را در ترکیب جوامع گیاهی ایفا می نماید . تعدادی از آنها به مصارف تغذیه ای و برخی به مصارف دارویی ، آرایشی و بهداشتی می رسند . در راستای این پژوهش که در شهرستان فریمان ، استان خراسان رضوی خصوصا روستاهای اطراف از مردم محلی منطقه صورت گرفت پس از شناسایی گیاهان دارویی موجود در منطق ، و تشخیص گیاهان دارویی با استفاده از منابع معتبر علمی و اطلاعات مردمی تحقق یافت و موارد استفاده آنها از منابع مختلف و مردم منطقه بدست آمد.مواد و روشها: مطالعه حاضر یک پژوهش مروری بوده که با برسی متون Magiran، IranDac، IranMedex Pub Med و به روش میدانی- اسنادی از ابزار پرسشنامه، مشاهده همراه با مشارکت و مصاحبه و استفاده از اسناد و کتاب ها بوده است. همچنین به وسیله مراجعه و مصاحبه با افراد بومی، نام محلی گیاهان، نحوه برداشت و نوع مصرف این گیاهان، نسبت به تکمیل اطلاعات اقدام شد که به صورت جوشانده، ضماد، دم کرده و چاشنی برای درمان استفاده می کردند.نتایج: از روزگاران گذشته طب سنتی نوعی روش زندگانی بوده که ریشه در فرهنگ اقوام و ملت ها داشته است. طب سنتی مجموعه علومی است که در تشخیص و پیشگیری بیماری ها به کار می رود و از رهگذر گفتار یا نوشتار از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد. استفاده از گیاهان دارویی که یکی از اشکال درمان های طب سنتی است از هزاران سال قبل از وقوع انقلاب صنعتی و عصر اکتشافات و اختراعات به عنوان یک الگو در درمان بیماری های مختلف مورد توجه بوده است. با شروع عصر جدید در پزشکی نوین و کشف داروهای شیمیایی استفاده از طب سنتی و گیاهان دارویی رفته رفته کم رنگ تر شد. اما به مرور زمان وقتی انسان با مضرات داروی شیمیایی و ناتوانی آن در پیشگیری و درمان برخی بیماری ها آشنا شد توجه دوباره انسان به سمت طب سنتی و گیاهان دارویی جلب شد. امروزه استفاده و کاربرد از گیاهان نیاز به اطلاعات جامع و کامل در مورد شناخت خواص و ویژگی های آن دارد. در این رابطه دانش بومی در صورت مکتوب شدن می تواند به عنوان راهکاری جهت انتقال و بهره گیری کاربرد گیاهان و خواص آن ها که توسط مردم محل طی نسل های متمادی بارها آزموده و به کار گرفته شده است در اختیار مردم و متخصصین طب سنتی قرار دهد. هدف تحقیق حاضر مطالعه مردم شناختی کاربرد گیاهان دارویی در طب سنتی شهرستان فریمان است. شهرستان فریمان با موقعیت خاص و اقلیمی خود دارای تنوع گونه های گیاهان دارویی است که علاوه بر برخورداری از گیاهان دارویی که در مناطق دیگر رویش می یابند از گونه های گیاهی برخوردار هستند که در مناطق دیگر به صورت ناشناخته است. مردم این منطقه علاوه بر استفاده تغدیه ای از آن ها، برای درمان بیماری های خاصی مورد استفاده قرار می دهند. نتیجه گیری: نتایج بدست آمده حاکی از این بوده، بنظر می رسد که حفظ تجربیات و جمع آوری و مکتوب آن در کنار پیشرفت های طب مدرن موجب احیا این علم می شود و مطالعات در زمینه گیاه شناسی می تواند نقش عمده ای را برای همگان داشته باشد و اهمیت این علم و کاربرد آن در زندگی انسان به صورتی است که حتی در دانشگاه ها و دانشکده ها نیز تدریس می شود.

گیاهان دارویی، طب سنتی، شهرستان فریمان، خراسان رضوی