بررسی اثرات دارویی و مواد موثره گیاه دارویی آویشن مرور سیستماتیک

زمینه و هدف: قدمت شناخت خواص دارویی گیاهان، شاید بیرون از حافظه بشر باشد. یکی از دلایل مهم این قدمت، حضورباورهای ریشه دار مردم سرزمین های مختلف در خصوص استفاده از گیاهان دارویی است اطلاعات مربوط به اثرها و خواص دارویی گیاهان از زمان های بسیار دور به تدریج سینه به سینه منتقل گشته با آداب و سنن قومی در آمیخته و سر انجام در اختیار نسل های معاصر قرار گرفته است طبق برخی سنگ نبشته ها و شواهد دیگر به نظر می-رسد مصریان و چینیان در زمره نخستین اقوام بشری بوده باشند که بیش از 27 قرن قبل از میلاد مسیح از گیاهان به عنوان دارو استفاده کرده و حتی برخی از گیاهان را برای مصرف بیشتر در درمان دردها کشت داده اند. مردم یونان باستان، خواص دارویی برخی از گیاهان را به خوبی می دانسته اند. بقراط حکیم بنیانگذار طب یونان قدیم و شاگرد وی ارسطو و دیگران، برای استفاده از گیاهان در درمان بیماری ها ارزش زیادی قایل بوده اند. آنها علاوه بر استفاده از گیاهان یونان، از گیاهان کشورهای دیگر هم استفاده می برده اند. پس از آنها، یکی دیگر از شاگردان ارسطو به نام تئوفراست مکتب درمان باگیاه را بنیان نهاد. مواد و روشها: مطالعه حاضر یک پژوهش مروری بوده که با برسی متون Magiran، IranDac، IranMedex Pub Med و به روش میدانی و استفاده از اسناد و کتاب بوده است. نتایج: آویشن یکی از گیاهان مهم دارویی است که از گذشته بسیار دور مورد استفاده قرار می گرفته است. تیره نعناع طبق بررسی های جدید دارای 4000 گونه گیاهی است که متعلق به 220 جنس می باشند . جنس آویشن یکی از جنس های مهم این تیره است که دارای 400-300 گونه می باشد. این جنس در ایران 18 گونه پایا و معطر دارد که در مناطق مختلف کشور رویش دارند. در این میان گونه های Th.deanesis cleak.،Th.lancifolius cleakوTh.persicus(Ronniger exRech انحصاری ایران هستند. این گیاه معمولا به صورت تازه یا خشک به فروش میرسد و یا اسانس آن گرفته می شود. اسپانیا بزرگترین تولید کننده آویشن واحتمالا صادر کننده آن با 6/1 میلیون کیلوگرم آویشن و بین 2تا3 میلیون کیلوگرم اسانس آن می باشد. احتمالا یک سوم آویشن صادر شده به آمریکا از طریق اسپانیا صورت می گیرد. آویشن گیاهی است که بومی مناطق مدیترانه میباشد. گیاهان این جنس عمدتا در پایه چوبی، معطر، همیشه سبز، بادوام و بوته ای می باشند که معمولا در خاکهای آهکی و در چمنزارها و در سراسر ارپا و آسیا یافت می شود. آویشن بوته های متراکم و پر شاخه ریشه مستقیم و کم و بیش چوبی با انشعابهای فراوان ساقه مستقیم و چهار گوش دارد که ارتفاع بوته معمولا بین 20 تا 50 سانتی متر است پایین ساقه چوبی است در حالی که قسمتهای فوقانی آن سبز رنگ بوده و انشعابهای فراوانی دارد برگهای کوچک متقابل و کم و بیش نیزه ای شکل و بدون دمبرگ هستند. . سطح تحتانی برگها از گردی به رنگ متمایل به سفید یا نمد مانند پوشیده شده که دارای غده های فراوان اسانس می باشد که به علت وجود چنین غده هایی معمولا گل ها به رنگ ارغوانی کم رنگ تا سفید به شکل لوله ای دو لبه صمغی و به طول 5 میلی لیتر دیده می شود. کاسبرگها کرکدار و غده مانند و دارای براکته های شبیه برگ می باشند. در شاخه های فرعی گلها به صورت دسته های جانبی و مارپیچی دیده شده و یا به صورت سرگل انتهایی بیضوی یا کروی شکل قرار می گیرند. همچنین کاسه گل به شکل با لبه دندانه ای کوتاه و صاف است. حالات غیر طبیعی این گیاه آن است که بعضی از پایه های آن گلهای فاقد پرچم هستند و در برخی دیگر پرچم ها زودتر از مادگی رشد می کنند. میوه از چهار فندقه کوچک تشکیل شده که در لوله کاسه گل محصور شده است. بذر آویشن گرد و ریز که هر 170000 بذر آن یک اونس ( 28/3 گرم ) وزن داشته و بذور آن برای 3 سال زنده باقی می ماند. نتیجه گیری: نتایج بدست آمده حاکی از این بوده، بنظر می رسد اسانس ماده موثر آویشن می باشد. اسانس آویشن مایعی است زرد یا قهوه ای مایل به قرمز تیره با بوی مطبوع قوی و طعم تند و پایدار و خنک کننده که از تقطیر برگها و سر شاخه های گلدار استخراج میشود . و ترکیبی از مواد شیمیایی مختلف است. به هر حال سرشاخه های آویشن حاوی اسانس تانن ها مواد اصلی تلخ ساپونین ها و ضد عفونی کننده های گیاهی می باشند. جدول شماره 1 سایر ترکیبات موجود در اندام های هوایی این گیاه را نشان می دهد. اسانس آویشن که به اسانس تم موسوم است در مجاورت با نور فاسد می شود. وزن مخصوص آن بین 0/915 تا 0/935 است و باید در محل خنک شیشه های در بسته کاملا پر و دور از نور نگهداری شود.

Keywords:

گیاه دارویی , آویشن , مواد موثره