نرگس ربیعی - کارشناسی ارشد علوم قرآن؛ دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم؛ دانشکده علوم و فنون قرآن تهران.
کریم دولتی - استادیار دانشگاه علوم معارف و قرآن کریم،

فرهنگ: در مباحث اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. بطوری که مستشرقان نیز به این بحث علاقه نشان داده و جوانب گوناگون آن را در جوامع اسلامی مطالعه نموده و به چالش کشیده اند. مقاله پیش رو، مدخل قرآن کریم و فرهنگ مادی را از دایره المعارف لیدن، ترجمه و با مراجعه به منابع مختلف نقد کرده است. پریسیلا سوسک معتقد است مسلمانان از قرآن کریم در طول تاریخ اسلام و در همه ممالک اسلامی، در زندگی مادی خود به وفور استفاده کرده اند و توجه آنان به جنبه مادی قرآن کریم و تفاخر به آن بیش از معنویات بوده است. پس از تحلیل ابعاد گوناگون مقاله نتیجه می شود فرهنگ مادی عبارت است از تمام آنچه عینی و ملموس است؛ مانند آثار هنری، دستاوردهای صنعتی، بناهای تاریخی، خط و موسیقی و مشتمل بر همه دست آوردهای مادی است که هر دوره ای برای جامعه بعد از خود برجا میگذارد. اگرچه ممکن است شاهان برای تفاخر به جنبه مادی به استفاده از قرآن کریم پرداخته باشند اما استفاده آنان نیز بدون همراهی مردم امکان پذیر نبوده است. استفاده فردی از قرآن کریم در دعاها و ابزار جنگی و استفاده اجتماعی آن در معماری مساجد و ضرب سکه که در مدخل قرآن کریم و فرهنگ مادی لیدن به آن پرداخته شده؛ علاوه بر جنبه مادی، جنبه معنوی دارد. همچنین تکیه بر هنر به منظور گسترش فرهنگ اسلامی، در بسیاری موارد به دستور قرآن، پیامبر و معصومان علیه السلام بوده است.

فرهنگ مادی، فرهنگ معنوی، مستشرقان، دائره المعارف لیدن، ابزار فرهنگ