سمانه جلیل زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن مجید (دانشکده علوم قرآنی مراغه)
محمد سبحانی یامچی - استادیار وعضو هیدت علمی دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم (دانشکده علوم قرآنی مراغه)

کبر و خود بزرگ بینی که از آن با عنوان استکبار یاد می شود، در هر عصر و مصری نمود خارجی داشته و دارد. تاریخ گواه آن است که بخش اعظم زندگی ائمه اطهار علیهم السلام و منظومه فکری آنان در مدار مبارزه فکری، قولی و عملی با مستکبران زمان خود بوده است. دوران امامت حضرت صادق علیه السلام که مصادف با حکومت بنی امیه و اوایل بکار آمدن حکومت عباسی بود، یکی از حساس ترین مقاطع تاریخی برای ترسیم مبانی فکری و ساختاری علیه استبداد و استکبار بشمار می رود. آن حضرت به جهت شرایط عصری، سیر مبارزاتی خود را در دو بعد اندیشه ای و انگیزه ای در پیش گرفته بود. این نگاشت که به شیوه توصیفی تحلیلی سامان یافته است اشاره ای به منظومه فکری امام صادق علیه السلام در خصوص استکبار ستیزی دارد و در حوزه اندیشه به این نتیجه رسیده است که آن حضرت برای مبارزه با مستکبران زمان، ضمن بهره مندی هنرمندانه از سلاح برنده تقیه، با تربیت نخبگان فکری، در موقعیت های مناسب مسئله امامت و جایگاه آن را به بهترین شیوه تبیین نموده اند. همچنین آن حضرت در رفتار عملی در کنار مبارزه با اندیشه غالیان، با تشکیل شبکه های مخفی سری از برخی قیام های مسلحانه حمایت کرده و زمینه را برای مستکبران تنگ کردند و در نهایت به جهت این سیره مبارزاتی به درجه رفیع شهادت نائل آمدند.

امام صادق علیه السلام، استکبار، منظومه فکری، مبارزه اندیشه ای