محمد مهدی براتی - دانشجوی کارشناسی، تفسیر قرآن مجید، دانشکده علوم قرآنی شاهرود

استکبار از مفاهیم و واژگان کلیدی در قرآن کریم است و آیات زیادی به بررسی این مفهوم پرداخته است. گرچه از واژه های دیگری همچون، کبر، مترف، بغی، و... هم استفاده شده است. از نگاه قرآن نشانه ی اصلی استکبار به همان کبر و خودبرتربینی برمی گرد. یعنی حق ناپذیری و تسلیم نشدن در برابر حق و گردن فرازی در برابر حقوق دیگران، خط مشی قرآن کریم بیان گر حضور فعال دو جریان، الهی و استکباری است که از نظر قرآن خوی استکباری در انسان و جامعه آثار و پیامدهای مخرب در دو سطح فردی و اجتماعی به جا می گذارد. بنابراین هدف اصلی این مقاله گونه شناسی استکبار و استکبارستیزی با تکیه بر آیات قرآن کریم بوده، و مواردی از قبیل استکبار در عبادت، در سیاست، در اقتصاد، در بعد فرهنگی و اجتماعی و استکبار علمی، محقق آن را مورد بررسی قرار داده است. با این حال در طول تاریخ بشر علاوه بر پیامبران و امامان، مصلحانی یافت می شدند که جانانه در برابر زورگویی های آنان مقاومت می کردند و دیگران را به پایداری فرا می خواندند، یکی از چهره های بارز و نستوه امام خمینی ره است که به راستی پرچم دار مبارزه با استکبار دو قرن حاضر محسوب می شود. و اهداف دیگر این که از دیدگاه مفسرین، مورد ارزیابی قرار گیرد. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی از منابع کتابخانه ای و اسنادی، گونه شناسی استکبار و استکبار ستیزی با تکیه بر آیات قران کریم به کاوش نشسته است تا به شرح و تفسیر آن بپزدازد یافته ها حاکی از آن است که در عرصه اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و علمی سنت های الهی حاکمند که تبدیل ناپذیر و تغییر پذیر نیستند. از این روست که طبق سنت تغییر ناپذیر الهی، مستضفعان بر مستکبران پیروز خواهند شد.

گونه شناسی، استکبار، استکبارستیزی، قرآن کریم