محسن شکوهی یکتا - استادیار دانشگاه تهران
اکرم پرند - دانشجوی دکتری روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی دانشگاه تهران

توانایی حل مسئله یکی از مهارت های اساسی زندگی است . مقارن با تغییر و تحولا ت سریع در جوامع امروزی، استانداردها وتقاضاهای محیطی دستخوش تغییر و تحول شده و مسائل ومشکلات انسان ها نیز پیچیده تر شده اند. بدین سان حل بسیاری از مسائل مستلزم به کارگیری سطوح بالای تفکر است . از آنجایی که افراد از توانایی های بالقوۀ حل مسئله برخوردارند ولی روش کاربرد آن را در زندگی واقعی نمی دانند، آموزش این روش ها ضروری است . هدف از پژوهش حاضر ارزشیابی میزان تأثیر کارگاه هایی است که با هدف آموزش روش های حل مسئله طراحی شد هاند. در این کارگاه ها، والدین با روش حل مسئله آشنا می شوند و گام به گام آن ها ر ا در م وقعیت های واقعی زندگی به کار می برند. از مزایای این کارگاه ها این است که کودکان و والدین در انجام تکالیف فعالند و کودکان در کنار پدر یا مادر خود به انجام تکالیف مبادرت می ورزند و بدین ترتیب به تفکر وادار شده و در نتیجه اعتماد به نفس و استقلال آنان افزایش می یابد. هر کارگاه شامل 10 جلسۀ دو ساعته است که در هر جلسه طرح درس هایی از سوی مجریان مجرب به والدین ارائه می شود و در آن والدین در موقعیت های مشکل سازی قرار می گیرند که باید به حل مسئله بپردازند . این موقعیت ها با توجه به رفتارهای واقعی کودکان طراحی شده اند . در این پژوهش 255 نفر ( 216 مادر و 39 پدر ) در 12 کارگاه آموزش دیده اند. در مجموع داده های حاصل از 176 پرسش نامه تجزیه و تحلیل شدند و بقیه به دلیل زوجی نبودن (نداشتن پیش آزمون یا پس آزمون ) از تحلیل حذف شدند . پژوهش حاضر در زمرۀ پژوهش های شبه تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون بدون گروه گواه است . کارایی این کارگا ه ها با استفاده از پرسش نامه های محقق ساخته ای که قبل و بعد از کارگاه اجرا شده، ارزشیابی شده است . یافته های پژوهش حاضر بیانگر این است که آموزش روش حل مسئله به ویژه در گروه مادران هم بر روش های تربیتی آنان و هم بر اصلاح رفتارهای نامناسب کودکان آ نها تأثیر مثبت داشته است . در خاتمه کاربرد یافته های تحقیق حاضر ، محدودیت های پژوهش و پیشنهادهایی برای پژوهش های آینده ارائه شده است.

آموزش والدین، دانش افزایی، حل مسئله، روش های تربیتی، اصلاح رفتار