حمید عطایی نظری

بخشی از میراث علمی ارزشمند بازمانده از خواجه نصیرالدین طوسی )د: 672 ه .ق.(، حکیم شهیر شیعی امامی، مکاتبات علمی وی در زمین ههای گونا گون با دانشمندان مذاهب مختلف است. از جمله این مکاتبات، رسال ههایی است که نصیرالدین طوسی و نجم الدین کاتبی درباره تقریری از برهان صدیقین برای اثبات وجود خدا به یکدیگر نوشته اند و در آنها بر سر اعتبار این نوع تقریر از برهان صدیقین و نیز ادله اقام هشده بر استحاله تسلسل گف توگو کرد هاند. از این مکاتبات فلسفی دو تحریر، یکی اصلی و دیگری تلفیقی، برجامانده است که از تحریر اصلی آن تا کنون سه ویراست و از تحریر تلفیقی آن یک ویراست ارائه شده است. در نوشتار حاضر نخست مضمون و مسائل اصلی مطرح در این مکاتبات گزارش شده است و سپس دو تحریر اصلی و تلفیقی بازمانده از آنها با تکیه بر مهمترین نسخه های شناخته شده از این مکاتبات معرفی گردیده. همچنین، چهار ویراست ارائه شده از مکاتبات طوسی و کاتبی شناسانده و جدا گانه ارزیابی شده است. این بررسی و ارزیابی نشان م یدهد که هر چهار تصحیح تا کنون به طبع رسیده از این مکاتبات ویراس تهایی مغلوط و غیر انتقادی و نامعتبر است و بنابراین ضرورت دارد مکاتبات مزبور بر اساس دست نوشت های کهن موجود بار دیگر از نو با اسلوب علمی و انتقادی تصحیح و منتشر شود.

مکاتبات فلسفی, نصیرالدین طوسی, نجم الدین کاتبی, برهان صدیقین, استحاله تسلسل, حل مشکلات الاشارات, رسائل خواجه نصیرالدین طوسی