حمید فاضل قانع - دانشجوی مقطع دکتری دانش اجتماعی مسلمین دانشگاه باقر العلوم (ع)

نوشتار حاضر با عنوان درآمدی بر ظرفیت های تمدنی آموزه های قرآن کریم تلاش می کند تا آیات قرآن کریم را به منظور دست یابی به آموزه هایی در زمینه شکل گیری تمدن، با روش توصیفی، مطالعه و بررسی کند هر تمدنی برای شکل گیری، رشد و بالندگی، نیازمند بهره مندی از سه دسته عوامل است که به صورت در هم تنیده، موجبات پویایی و پایایی آن تمدن را فراهم می کند. درمرحله اول، تمدن به عنوان محصول و ثمره تعالی فرهنگ، نیازمند یک عقبه معرفتی منسجم و قوی است که مبانی نظری فرهنگ و تمدن حاصل از ان ارائه می کند (نظام معنایی) در مرحله دوم، نیازمند ارزش ها و هنجارهایی است که در چارچوب بینش و مبانی نظری مرحله نخست، ترجیحات و سلیقه فردی و اجتماعی انسان ها به عنوان کنش گران تمدن ساز را شکل می دهد (عوامل زمینه ای) و در مرحله سوم، تمدن نیازمند مجموعه الگوهای رفتاری نظام مند و در هم تنیده ای است که رفتار کنش گران را در حوزه های مختلف فرهنگ، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی سامان داده قابل پیش بینی و قابل درک و فهم می سازد (سبک زندگی) به هر میزانی که فرهنگ یک جامعه انسانی از توانایی و پیشتازی بیشتری در این سه مرحله از عوامل برخوردار باشد، همان قدر در ایجاد و گسترش تمدن متناسب و سازگار با آن توانمند خواهد بود. با توجه به جامعیت آموزه های اسلامی که نمود آشکار آن را در آیات قرآن مشاهده می کنیم می توان ادعا کردکه آموزه های قرآن کریم از ظرفیت بالایی در هر سه دسته ازعوامل تمدن ساز مذکور برخورار بوده و رسالت خود را در این زمینه به خوبی ایفا کرده و آدمی را در این عرصه نیز متناسب با هدف خلقت یعنی سعادت و قرب الهی، به شایستگی هدایت می کند.

تمدن، قرآن کریم، تمدن اسلامی، فرهنگ، سبک زندگی، جامعه