سعیده غروی - استادیار و عضو هئیت علمی دانشگاه قم

تفکر، تامل و عقلانیت، فصل ممیز انسان در آفرینش خالق هستی است. ربوبیت الهی برآن تعلق گرفته که جوهره بشریت در طول تاریخ در پرتو تعالیم انبیاء به تکامل رسیده و بارور گردد. ایمان به انبیاء الهی، محدود به زمان نیست آن چه زمان مند است، به کار بستن قوانین شرعیت پیامبران است که تا ظهور پیامبر بعدی از اعتبار لازم برخوردار بوده است. بعثت پیامبر خاتم (ع) پایانی براین روند بود تا دستورات شریعتش که در قالب معجزه عقلی بروز نمود، تا ابد دستورالعمل و سرلوحه زندگی انسان ها قرار گیرد. قرآن کریم کتاب جاودانه ای است که همپای تحول در اندیشه انسان، از ژرف ترین اصول اخلاقی و تعالیم تمدن ساز برخوردار است. ترسیم احوال امت های گذشته، تبیین خطا و تفسیر صواب ملت ها، اصول ارزشی و فرامین انسان سازش، تمدنی عظیم را برای انسان امروزی با نهاده که به کار بست آن، محقق گر آرمان شهر دینی است. به همین جهت این مقاله با روش تحلیلی توصیفی، با بهره مندی از آیات قرآن کریم و نهج ابلاغه و با تکیه بر منابع تفسیری و روایی، نیم نگاهی دارد به تصویر قرآنی طلوع و غروب تمدن ها و تلاشی است تا با تحلیل اموزه های این کتاب الهی، عوامل و موانع تحقق تمدن بشری مورد بررسی قرار گیرد. دین، فرهنگ، اطاعت و فرمانبرداری از پیامبران الهی صلوات الله علیهم اجمعین، تشکیل حکومت توسط حاکم واجد شرایط، عقلانیت و خلاقیت بشری، عوامل مادی و طبیعی از مهم ترین عوامل تمدن ساز به شمار می رود و از مهم ترین دلایل انحطاط تمدن ها، تکذیب فرستادگان الهی، روی گردانی از عبودیت الهی و ناسپاسی قدرت طلبی حاکمان ناشایست و فساد اجتماعی، قابل ذکر است.

تمدن، قصص قرآن ، تمدن سازی، انحطاط تمدن، تمدن اسلامی