یگانه شیخ الاسلامی - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات

باغ ایرانی هویتی است در معماری ما که طی قرون متمادی عناصر و ویژگی های خود را حفظ نموده است. این سنت که ریشه در تاریخ پیش از هخامنشی دارد و تا سال های متاخر نیز ادامه یافته است، در برهه ای از زمان در معرض تغییراتی قرار می گیرد. تغییراتی که ناشی از التقاط فرهنگ ایرانی با دستاوردهای غرب، به ویژه اروپا هستند. این دوره دقیقا مقارن است با دوره های میانی قاجار و دگرگونی های فرهنگی و هنری بسیار در شهرسازی و معماری شهرهای بزرگ ایران، به خصوص تهران به عنوان پایتخت حاکمان قاجار.آن چه که در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد، چگونگی حفظ اساطیر و باورهای ایرانی در یکی از باغ های مهم ساخته شده در این دوران، یعنی باغ فردوس است. نتیجه ی این پژوهش می تواند ما را در یافتن مسیر گذر از باغ سازی کلاسیک ایرانی به باغسازی به شیوه ی غربی و اروپایی در معماری مدرن یاری کند و شاید حلقه ی گمشده ای باشد برای اتصال این دو دورهی مهم به یکدیگر. اما با بازخوانی عناصر اصلی باغ ایرانی در فضای سبز باغ فردوس، به اصلتها و باورهای حفظ شده ای می رسیم که نشان از امتداد سنت باغ ایرانی دارند. لذا نمی توان التقاط فرهنگی این دوره را مسبب کمرنگ شدن هویت باغ ایرانی در معماری مدرن ایران دانست. البته که با ادامه می روند تاثیرات غرب، به مرور این تغییرات شدت می گیرند و جای خود را در اساطیر ما باز می کنند. اما می توان به جرئت گفت که باغ سازی و فضای سبز باغ فردوس، به علل مختلف، همچنان در امتداد سنت باغ ایرانی است.

باغ ایرانی، باورهای اساطیری ایرانیان، دوره ی قاجار، دوره ی ناصری، باغ فردوس.