خدیجه مومنی - گروه اتاق عمل، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، بوشهر، ایران
سارا رحیمی - کمیته تحقیقات دانشجوئی، دانشگاه علوم پزشکی کردستان، سنندج، ایران

مقدمه و هدف: درد یکی از شایعترین مشکلاتی است که پس از عمل های جراحی باعث آزار و اذیت بیماران شده و ممکن است پاسخ های همودینامیک و متابولیک نامطلوبی را به همراه داشته باشد. جهت کنترل درد روش های دارویی و غیردارویی متنوعی وجود دارد. در سال های اخیر استفاده از روش های غیرداروئی در اکثر کشورها توصیه می شود. لذا این مطالعه مروری جهت بررسی روش های غیردارویی کنترل درد به انجام رسیده است.روش کار: در این مطالعه مروری برای جستجو مقالات از پایگاه های اطلاعاتی گوگل اسکولار، مگیران و ایران مدکس استفاده شد. مطالعات منتشر شده از سال 1990 تا سال 2019 و با کلید واژه های درد، طب مکمل، جراحی و اتاق عمل جهت بررسی انتخاب شدند. نتایج: نتایج متناقضی در رابطه با تاثیر روش های غیر دارویی بر کنترل درد وجود دارد، اما به طور کلی از این روش های غیرداروئی می توان به موسیقی درمانی، رایحه درمانی، سرما درمانی، گرما درمانی، ماساژ درمانی، اکسیژن درمانی، آرام سازی، لمس درمانی، آب درمانی، انحراف فکر، یوگا، تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست و استفاده از دمنوش های گیاهی اشاره کرد. همچنین تاثیر بازی درمانی در اطفال و استفاده از شکم بند در عمل های شکمی بر روی کنترل درد به اثبات رسیده است. نتیجه گیری: با توجه به بی عارضه، ارزان و در دسترس بودن روش های غیر دارویی استفاده از این روش ها جهت کنترل درد توصیه می شود.

درد، طب مکمل، جراحی، اتاق عمل