محمدرضا نقصانمحمدی - استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد
فاطمه دهقان - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشگاه یزد
مرجان منتظری - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشگاه یزد

تأمین نیازهای اجتماعی انسان در فضاهای شهری، از اصلی ترین اهداف توسعه پایدار محسوب میشود. امروزه دگرگونی درتصویرذهنی از فضای شهری درپی تحول ارتباطات و بمباران اطلاعات، همچنین تغییرات عینی آن در بافتهای جدید شهری به واسطه فهم و کاربرد نادرست از پیشرفت تکنولوژی و الگوبرداری ناشیانه از تئوریهای وارداتی، تعارضی را بین این دو ایجاد کرده که این بیتوجهی به بستر مصنوع و طبیعی و فرهنگ به عنوان محصول طبیعت، هویت مکان، این پیش نیاز زندگی اجتماعی رامخدوش نموده و شهروندان را به بحران هویت، احساس بیریشگی و در بهترین حالت، انزوا دچار نموده است. لذا خلق فضای شهری سازنده؛ با ایجاد بستر مناسب فرهنگی برگرفته از ویژگیهای بوم، ارزشها و هویت جامعه و فضای شهری سرزنده؛ با ایجاد شرایط سالم و سازگار با نیازها و رفتارهای استفادهکننده ضروری به نظر میرسد؛ که این به معنی بومیکردن فضای شهری و برقراری رابطه علی دوسویه میان پدیدههای اجتماعی، فرهنگی و محیط طبیعی و ابعاد انسانی است. چگونگی طراحی فضاهای شهری در یک بستر فرهنگی براساس رویکرد بومگرایی، اساس تحقیق حاضر است. لذا در این مقاله، ابتدا ضرورت ایجاد فضای شهری بومگرا بررسی و با شناخت مفاهیم فضای شهری و بومگرایی، ویژگیهای فرهنگی و الگوهای رفتاری به روش تحلیل محتوا و مشاهده، الگوی مطلوب فضای (خیابان) شهری بومگرا استخراج گردیده، سپس معیارهای طراحی بومگرا در تناسب با فرهنگ مردم در الگوهای موجود خیابان شهری ارائه میگردد و نهایتاً با برشمردن موانع بر سر راه تحققپذیری الگوی مطلوب، انگارهی الگوی مقدور طراحی شهری بومگرا را با در نظرگرفتن شرایط زمانی و مکانی مختلف به برنامهریزان، طراحان شهری و معماران القاء میکند. اهم یافتههای این پژوهش بیانگر این امراست که جهانی اندیشیدن به توسعه پایدار با بومی طراحیکردن فضای شهری درکالبد، عملکرد و معنی خواهد توانست هر آنکس را که در پی جایگزینی منطق هم این و هم آن ارزشهای سنتی- معاصر یا بومی- جهانی است، برای حضور مستمر و امن به خود فراخوانده و موجبات پاسداری از هویت بومی در توسعهی جدید شهری، پرورش نسل جوان، خودشکوفایی و مهمتر از همه حس تعلق را فراهم کرده که موجب ارتقاء کیفیت محیط زندگی انسان و حفظ قابلیت زیست که هدف غایی طراحی شهری و ارکان اساسی توسعه شهری پایدار است، خواهد شد.

بومگرایی، فضای شهری بومگرا، طراحی شهری بومگرا، توسعه شهری پایدار، فضای شهری، خیابان شهری