شهرزاد بخشی
هبت اله شیری

رابطه میان فرهنگ و محیط اطراف از بسیاری از جهات اهمیت دارد. زیرا محیط زیست ما به قالب فرهنگ ما در می آید و به عکس.اقلیم و منابع طبیعی به گونه های مختلف در تجربیات و ارزش های فردی و اجتماعی اثر می گذارد. به قول آرتور پوپ، رابطه متقابل بین اقلیم و زمین از یک سو و فرهنگ از سوی دیگر، هرچه و به هر کیفیت که باشد به طور قطع تنها یک رابطه ساده علت و معلولی نیست. هسته اولیه فرهنگ، نیازهای ابتدایی انسان برای ادامه زندگی بوده است و هرگاه گروهی به شکلی همگن، در محیط زیستی مشترک با استفاده از امکانات محیط به این نیازها پاسخ گویند، فرهنگی خاص جامعه خود به وجود می آورند که وجه تمایز آن ها از سایر جوامع و فرهنگ ها قرار می گیرد. از طرفی مشخصه هر تمدن و فرهنگی، جلوه ای است که توانسته به محیط زیست بدهد. در واقع این رابطه ی دو سویه بین انسان و محیط پیرامونش، تراش دهنده ی پیکره ی فرهنگ وی می باشد. با تاکید بر اینکه نقطه ی اتصال گذشته و حال یک شهر، فرهنگ می باشد، فرهنگ عصاره ی تمامی عوامل درونی و بیرونی موثر بر یک شهر است و شهرها، به عنوان متون فرهنگی یک جامعه به بخش اصلی تحلیل ها و مطالعات فرهنگی تبدیل شده اند، جا دارد توسعه فرهنگی را توسعه ی مطلوب و پایدار یک شهر بدانیم. رابطه ی بین فرهنگ و به تبع آن برنامه ریزی توسعه ی فرهنگی و توسعه پایدار شهری امروزه به جدیدترین موضوعات چالش برانگیز در محافل علمی جهان تبدیل شده است. با نگاه بر بافت کهن مجتمع های زیستی کویری، به ویژه شهر انارک گویای این مطلب است که پیشینیان ما چه ماهرانه رابطه ای ماندگار بین فرهنگ و محیط زیست خود برقرار کردند و اصول جاویدان آن را نمایانگر ادامه ی راه زیستی خود قرار دادند. شهر انارک شهری است که در حال حاضر با وجود همه ی قابلیت ها وعلی رغم اسم و رسم گذشته دوران زوال و پیری خود را در دل بیابانی وسیع و پناه گرفته در میان چند گوه منفرد وبرهنه پشت سر می گذاردو با طبیعت خشک و عبوس اطراف خود می سازد و بار سنگین بی آبی آزار دهنده ای را که همیشه بر دوش داشته میکشد. اما آدمی همیشه در پی جاودانگی است. رمز پایداری و استمرار نه تنها در کالبد بلکه در میراث اجتماعی و فرهنگی نهفته است و با پی بردن به آن میتوان با طبیعت یگانه شد. در این مقاله پس از معرفی مختصر شهر انارک وگذشته ی آن به چگونگی بازآفرینی پایدار شهر از طریق برنامه ریزی توسعه فرهنگی پرداخته می شود

محیط، فرهنگ، برنامه ریزی توسعه فرهنگی، توسعه ی پایدار، بازآفرینی شهری، شهر انارک