مصطفی مهرشاهی - کارشناس ارشد مدیریت آموزشی و کارشناسی مدیریت عملیات امداد و نجات دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

توجه به شرایط اقلیمی و موقعیت جغرافیایی کشورمان ایران، همه ساله شاهد سوانح بیشماری هستیم که خسارتهای مالی و جانی فراوانی را بر پیکره کشور وارد ساخته و منابع بی شماری صرف بازسازی خسارتهای وارده می شود .تجزیه و تحلیل بحرانهای گذشته و تجربیات کشورهای پیشرو علم مدیریت بحران حاکی از آنست ؛ اولین گام برنامه ریزی در برابر سوانح ،شناخت و ارزیابی درست از وضعیت موجود می باشد. ارزیابی آسیب پذیری بنا به تعریف عبارتست از شناخت و تعیین نوع رفتارها،اثرات و واکنشهای جامعه و تمام اجزاء متشکله آن در برابر یک خطر مشخص. این فرایند به عنوان پیش نیاز اساسی در مدیریت بحرانها کارکرد داشته و بواسطه آن می توان کمبودها و نارسایی های موجود را شناسایی و بر اساس آن اولویتها را معین نمود سپس برنامه ریزهای لازم در جهت کاهش خسارات احتمالی و برطرف سازی مشکلات محتمل تدوین نمود. در این پژوهش حاضر از نوع ترویجی تلاش گردید تا با مطالعه تحقیقات پیشین و مقایسه نتایج حاصله از آنها گامها و چارچوب اصلی فرایند ارزیابی آسیب پذیری ، روشها و انواع تکنیک های دستیابی و همچنین عوامل موثر بر میزان آسیب پذیری یک محدوده جغرافیایی در برابر سوانح و بلایای طبیعی و انسان ساز مورد شناسایی قرار گیرد .طی این تحقیق بمنظور پهنه بندی آسیب پذیری یک منطقه 4 گام اصلی مورد شناسایی قرار گرفت .بطوریکه پس از شناخت شاخص هاو عوامل آسیب پذیر، با استفاده از دو روش تحلیل سلسله مراتبی AHPو همپوشانی مقایسه ای معیارها یکپارچه و وزن دهی شده ،سپس داده ها با استفاده از نرم افزار GISتلفیق و نقشه آسیب پذیری یک محدوده بر اساس معیارهای آسیب پذیری بصورت مجزا و یا ترکیبی پهنه بندی شده و وضعیت موجود آن تعیین می گردد .در مرحله آخر با استفاده از نرم افزار آماری SPSS داده ها مو رد تجزیه و تحلیل قرارگرفته ، اطلاعات مورد نیاز استخراج سپس راهبردهای استراتژیک و یا برنامه های عملیاتی(سازه ای و غیر متمرکز) در قالب اقدامات پیشگیرانه و اصلاحی ،بهسازی زیر ساختها ، ارتقاء آمادگی ،توانمندسازی نیروی انسانی و ... جهت کاهش اثرات مخرب سوانح و بلایا را در دستور کار می گیرد.

سوانح ،آسیب پذیری، ارزیابی،خسارت،مدیریت بحران. Disaster, Vulnerability, Assessment, damages, Crisis Managemen