نادر حسینی زارع - دانش آموخته دکترای خاکشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز .
علی غلامی - استادیار خاکشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز
ابراهیم پناه پور - استادیار خاکشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز
علیرضا جعفر نژادی - عضو هیات علمی بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.

وجود منابع آب و خاک مناسب در حوضه کارون بزرگ، عرصه گسترده منابع طبیعی، شرایط اقلیمی مساعد و منابع سرشار انرژی باعث توسعه کشاورزی، صنعت و رشد جمعیت در حاشیه رودخانه های کارون و دز گردیده است. این پژوهش با هدف شناسایی، بررسی وضعیت کمی، کیفی و تعیین بار آلودگی زهکش های کشاورزی حوضه کارون بزرگ (کارون و دز)، تعیین حجم زه آب و اثرگذاری بر کیفیت منابع تولید انجام شد. بر این اساس با انجام مطالعه میدانی، نمونه برداری در طی چهار فصل در سال های 93-1392 از 24 نقطه ی ورودی زه آب ها به منابع آب و به تعداد 96 نمونه صورت گرفت. ویژگی های COD,PO4-3, BOD, DO, NO3-, NH3, TSS, pH, EC، کاتیون ها، آنیون ها و دبی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد آلاینده های کشاورزی با حجمی معادل 2374 میلیون مترمکعب در سال باعث بار آلودگی از نوع TDS و NO3- به ترتیب 11862 و 51/65 تن در روز ایجاد نموده اند. بار آلودگی حاصل از مواد آلی بر مبنای BOD و COD به ترتیب معادل 7/29 و 211 تن در روز اندازه گیری شد. نتایج نشان داد بازه رودخانه دز، بیشترین سهم از نظر حجم زه آب و بار آلودگی ورودی را دارد. همچنین زهکش های کشاورزی شعیبیه، نیشکر هفت تپه، عجیروب و سلیمه، کارون(k)، میان آب و خارور در بازه دز، زهکش های سردارآباد(N) و زهوآباد در بازه شطیط و پسآب های پرورش ماهی مستقر در بازه گرگر از جمله مهمترین زهکش های اثرگذار بر کیفیت منابع آب و اراضی کشاورزی پایین دست حوضه به شمار می روند.

بار آلودگی, رودخانه های کارون ودز, منابع آب و خاک, زهکش های کشاورزی, خوزستان