کیوان خلیلی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه ارومیه
محمد ناظری تهرودی - دانشجوی دکتری منابع آب، دانشگاه بیرجند
علیرضا مقدم نیا - دانشیار گروه کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
مجتبی مروج - دانشجوی دکتری منابع آب دانشگاه تهران

بررسی پدیده بارندگی به عنوان یکی از مهمترین عوامل هواشناسی که به صورت مستقیم منابع آب را تحت تاثیر قرار می­دهد، از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. بنابراین، در این تحقیق، توسط شاخص پراکندگی بارش (PCI) در مقیاس سالانه به بررسی تغییرات الگوی بارندگی در سطح ایران پرداخته شد. بدین منظور آمار بارندگی ماهانه 25 ایستگاه سینوپتیک کشور ایران در یک دوره 50 ساله (2010-1961) در دو بازه 25 ساله ارزیابی شد و سپس معنی­دار بودن شاخص مورد نظر در دو زیر بازه 25 ساله با استفاده از آزمون t مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پهنه بندی شاخص مورد نظر نشان داد که پراکندگی و پراکنش بارندگی در هر دو زیر بازه از الگوی یکسان پیروی می­کند. هم­چنین نتایج پهنه­بندی نشان از بالا بودن این شاخص در مرکز ایران و در استان­های کم بارشی مثل کرمان، هرمزگان، یزد، زاهدان، شهرکرد، بیرجند، بوشهر، اهواز و اصفهان می­باشد که این ایستگاه­ها بر اساس طبقه­بندی الیور (1980)، دارای بی نظمی زیاد و پراکنده در ریزش بارش هستند. هم­چنین نتایج نشان داد که اکثر نواحی شمال غرب ایران دارای الگوی نامنظم بارندگی است. دو ایستگاه رشت و گرگان دارای تمرکز متوسط بارندگی و دو ایستگاه زنجان و تبریز دارای تمرکز تقریبا متوسط بارندگی هستند. در هیچ یک از ایستگاه­های مورد مطالعه در کشور ایران، تمرکز یکنواخت (PCI<10) یافت نشد. در نهایت روند تغییرات شاخص مذکور در دو مقیاس ایستگاهی و منطقه­ای مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دهنده روند افزایشی غیرمعنی­دار در سطح اطمینان 5 درصد در دو خوشه دو و پنج  و در سایر خوشه­ها روند کاهشی غیرمعنی­دار بود.

الگوی بارندگی, خوشه بندی فازی, شاخص PCI, کندال منطقه ای