سالم افسری - استادیار گروه فقه شافعی دانشگاه کردستان
ابوبکر احمدی - کارشناس ارشد فقه شافعی دانشگاه تهران

شبهه در اصطلاح فقهی التباس دو چیز به یکدیگر است، به­ گونه­ ای که محتمل دو حکم باشد. به عبارت دیگر، مورد شبهه­ دار از یک جهت جایز و حلال است، اما از جهتی دیگر حرام است و شبهه طریق که عبارت از اختلاف فقهی ناشی از ادله است، از این جمله است. در شبهه طریق یا اختلاف اجتهادی فقها چون ترجیح هیچ­ کدام از آراء به دلیل تقارب یا تعارض ادله متصور نیست و آرای موجود در مسئله حدی متعارض است، شبهه ثبوت حد عارض می­ گردد و عروض شبهه مستلزم اسقاط حد می­ شود. با توجه به استقراء و احصای دلیل در زمینه شبهه در شریعت اسلامی، مبانی شبهه طریق در اسقاط حدود عبارتند از: اصول احتیاطی، مراعات اختلاف، تعارض ادله و تصویب و تخطئه اصولی. دستاورد این نوشتار که با رویکردی تحلیلی توصیفی شبهه طریق را کنکاش کرده، این است که اختلاف فقهی در مسئله حدی مادام که آرای موجود از قوت دلیل برخوردار باشند موجب اسقاط حد می­ گردد.

شبهه طریق, اسقاط حدود, مراعات خلاف, شذوذ, خطا در اجتهاد