بررسی چالش افزایش عفونت در اتاق عمل و راه های مقابله با آن

مقدمه عفونت های ایجاد شده در بیماران با منشاء بیمارستانی، همواره با عوارض قابل توجهی همراه است. عفونت های بیمارستانی یکی از معضلات پزشکی قرن حاضر می باشند. در این میان اتاق عمل به دلایلی چون: تردد فراوان، وخیم بودن حال بیماران مراجعه کننده ، ترشحات عفونی بیماران و خونریزی ، بارکاری زیاد این بخش و تعداد زیاد پرسنل، اهمیت ویژه ای دارد.بر اساس مطالعات انجام گرفته در این زمینه علت های مختلفی برای افزایش عفونت با منشاء بیمارستانی مطرح شده است. آموزش مطالب ضروری، عواملی مثل استاندارد نبودن سیستم تهویه فشار مثبت در اکثر اتاق های عمل، عوامل انسانی همچون عدم رعایت شست شوی دستها ، استفاده از تلفن همراه، عدم تعویض کلاه وماسک به ازای هر بیمار از جمله مهم ترین عوامل ایجاد عفونت در اتاق عمل می باشند. روش مطالعه حاضر از نوع مروری می باشد که در سال1398 انجام شده است، در این مطالعه مقالات منتشر شده بین سال های 1380-1398(2001-2019) مورد بررسی قرار گرفت. به منظور دستیابی به مستندات علمی مرتبط، جستجوی الکترونیکی به دو زبان فارسی و انگلیسی با استفاده از کلید واژه های کنترل عفونت، اتاق عمل، ماسک جراحی، تلفن همراه در اتاق عمل، آگاهی و عملکرد پرستاران، شستشوی دست، عفونت بیمارستانی، سیستم تهویه فشار مثبت، آلودگیستهای جراحی، آموزش، surgical infection, Infection Control, Contamination, surgical smoke, Hand Hygiene, instrument table, Operating room traffic, operating room, door motion in operating rooms, Ventilation System, Laminar airflow, surgical site Infection, در بانک های اطلاعاتی شامل پاپمد(PubMed) گوگل اسکالر، اسکوپوس(Scopus)، ISI، Web of since، استفاده شد و اطلاعات تکمیلی بیشتر از سایت های AORN اتخاذ گردید. یافته هادر مطالعه پیش رو مجموعا 43 مقاله جمع آوری شد. و مقالاتی که متن کامل آن ها دردسترس نبود از مطالعه حذف شدند. نهایتا 35 مقاله مورد بررسی قرار گرفتند که از این بین 19 مقاله به زبان فارسی و 16 مقاله به زبان انگلیسی بودند. با بررسی عوامل ایجاد کننده عفونت در اتاق عمل و بر اساس جدید ترین مطالعات انجام گرفته در این زمینه، در بین دو عامل انسانی و غیر انسانی، آموزش پرسنل جراحی و استاندارد نبودن سیستم تهویه فشار مثبت، به عنوان موثرترین عوامل ایجاد کننده عفونت در بسیاری از مطالعات مورد توجه قرار گرفته اند. به علاوه عوامل دیگر در نظر گرفته شده نیز با میزان تاثیر کمتری در ایجاد عفونت اتاق عمل در بررسی ها مورد تایید واقع شدند. این عوامل شامل رعایت بهداشت دست، استفاده از تلفن همراه در اتاق عمل، تردد بی مورد در اتاق عمل، باز و بسته شدن در، عدم تعویض کلاه وماسک به ازای هر بیمار، عدم تفکیک کفشها در مناطق بحرانی ، غیر بحرانی و نیمه بحرانی، و موارد دیگر نیز درجات بعدی اهمیت را شامل می شوند. لازم به ذکر است در تعدادی از مطالعات مواردی میزان آلودگی کفش در محیط استریل و نیمه استریل در اتاق عمل تفاوت معناداری را نشان نداد، اما این موضوع باعث نمی شود که اهمیت تعویض کفش نادیده گرفته شود. مهمترین مداخلات موثر در بسیاری از موارد، استاندارد سازی سیستم های تهویه در اتاق عمل،نظارت بر رعایت کنترل عفونت و بهداشت دست، اجرای برنامه های آموزشی و افزایش دانش و آگاهی و نگرش پرسنل راجع به اهمیت کنترل عفونت در اتاق عمل، تعویض ماسک و لباس آلوده، ضدعفونی تلفن همراه ویا عدم استفاده از آن در اتاق عمل، کاهش تردد حین جراحی و بسته بودن درب های اتاق های جراحی در حال انجام پروسیجرها می باشد. گران بودن سیستمهای تهویه و عدم نظارت مداوم روی اجرای موارد کنترل عفونت و اطلاعات ناکافی پرسنل ، از جمله مهم ترین مسائل پیش روی این چالش است.نتایج علیرغم اینکه نمره آگاهی، نگرش و عملکرد پرستاران در زمینه کنترل عفونت در وضع مناسبی قرار دارد ولی درعین حال لزوم برگزاری دوره های آموزش مداوم جهت افزایش میزان آگاهی و تقویت نگرشهای مثبت در آنها و اصلاح برخی عملکردهای اشتباه درنتیجه باورهای غلط برای پرستاران و سایر پرسنل درمانی در بیمارستانها ضروری به نظر می رسد. همچنین به منظور کاهش آلودگی اتاق عمل استفاده از صفحاتی موسوم به صفحات فیلتراسیون هوا (sedimentation plates) در نواحی کلیدی اتاق عمل توصیه می شود.