پرویز مهاجرمیلانی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب

بیکربنات به عنوان یکی از یونهای مضر در محیط ریشه به شمار میرود. آبیاری با آب بی کربناتی به عنوان عامل افزایش غلظت بیکربنات در محلول خاک یا محیط های آبی محسوب میشود. مهمترین عارضه فیزیولوژیکی ناشی از بالا بودن غلظت بیکربنات در محیط ریشه اختلال در تغذیه آهن میباشد و بدین ترتیب زردی برگ در گیاه به عنوان یک عارضه قابل مشاهده و ناشی از کمبود آهن ظاهر میشود. در یک مطالعه بر روی 550 نمونه آب آبیاری مربوط به استانهای مختلف کشور و استان یزد نشان داد که به ترتیب 84 و 95 درصد آبها دارای غلظت 5/1 تا 5/8 میلی مول در لیتر بی کربنات بود . در یک آزمایش مشاهدهای آزمایشگاهی ، به حجم معینی از آب آبیاری حاوی بیکربنات به غلظت 17 میلی اکی والان در لیتر، مقادیر مختلف اسید سولفوریک غلیظ تجارتی به تدریج اضافه گردید و پس از هر مرحله اضافه نمودن اسید، مقدار بی کربنات و پ هاش آب آبیاری اندازه گیری ، ثبت و بررسی گردید. در یک آزمایش مشاهده ای pH آب آبیاری موجود، با اسید سولفوریک به 2 تقلیل یافت و آب حاصله بر روی برگهای دیفن باخیا در چندین نوبت مه پاشی گردید . علاوه بر آن در یک آزمایش میدانی با استفاده از دستگاه گوگرد سوز و سوز انیدن گوگرد، ب یکربنات آب آبیاری خنثی و پ هاش آب کاهش داده شد . نتایج آزمایشگاهی نشان داد که با افزایش اسید سولفوریک به آب آبیاری مقدار بیکربنات آن کاهش می یابد و در پ هاش حدود4 مقدار بیکربنات صفر میرسد. اضافه نمودن اسید سولفوریک از این مرحله به بعد سبب افت شدید پ هاش آب آبیاری می گردد. نتایج آزمایش نشان داد برای خنثی نمودن هر میلی اکی والان بی کربنات آب آبیاری مقدار 27 ملی لیتر اسید سولفوریک غلیظ تجاری بایستی در یک متر مکعب آب آبیاری تزریق یا با آن مخلوط گردد. نتایج آزمایش گلخانه ای نشان داد که زردی ناشی ازکمبود جذب آهن گیاه ترمیم و هیچ گونه اثر سویی بر روی برگهای دیفن باخیا باقی نماند . نتایج آزمایش تأثیر مثبت دستگاه گوگردسوز در کاهش پ هاش آب آبیاری را نشان داد.