آرزو اسدی - دانش آموخته ی کارشناسی رشته ی گیاه پزشکی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
محمدحامد قدوم پاریزی پور - استادیار گروه گیاه پزشکی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
امیر غفارشهریاری - استادیار - گروه کشاورزی و منابع طبیعی مرکز آموزش عالی اقلید

شمشاد اهوازی با نام علمی Clerodendrum inerme (L.) Gaertn. گیاهی درختچه ای و همیشه سبز است که دراقلیم های استوایی و نیمه استوایی گسترش دارد و به عنوان گیاهی زینتی در فضاهای سبز شهری مورد استفاده قرار می-گیرد. در طی سالهای 97 - 1396 گیاهان شمشاد اهوازی کشت شده در استان خوزستان مورد بازدید قرار گرفتند و ازگیاهان دارای علایم موزاییک و بدشکلی برگ، نمونه برداری شد. از این نمونه ها عصاره ی گیاهی تهیه و به عنوان مایه ی -بیماریزا جهت مایه زنی مکانیکی به 15 گونه ی گیاهی از میزبان های آزمایشگاهی، استفاده شد. از واکنش زنجیره ای پلی-مراز (پی سی آر) با آغازگرهای دژنره ی اختصاصی بگوموویروسها، برای شناسایی مولکولی عامل بیماری استفاده شد.گیاهان مایه زنی شده به روش مکانیکی، هیچگونه علایم بیماری را نشان ندادند که این امر احتمالا به این دلیل است کهعامل بیماری قابلیت انتقال مکانیکی را ندارد. نتایج آزمون پی سی آر نشان داد که قطعه ی حدود 600 جفت بازی از ژنومویروسی تکثیر گردید. جداسازی، خالصس ازی و تعیین ترادف قطعه ی ویروسی تکثیر شده انجام گرفت و واکاوینوکلئوتیدی در پایگاه داده ی NCBI و با کمک نرم افزار BLAST نشان داد که ترادف های بدست آمده از نمونه هایگیاهی شمشاد اهوازی دارای بیشترین تشابه نوکلئوتیدی (88%) با بگوموویروس های ویروس های پیچیدگی برگ زردگوجه فرنگی (Tomato yellow leaf curl virus, ToYLCV) و ویروس موزاییک شدید باقلا مخملی (Velvet bean severe mosaic virus, VBSMV) داشت. نتایج نشان داد که عامل بیماری موزاییک و بدشکلی برگ در گیاهانشمشاد اهوازی موجود در فضاهای سبز استان خوزستان یک ویروس گیاهی از جنس Begomovirus و تیره یGeminiviridae می باشد. این اولین گزارش از آلودگی گیاه شمشاد اهوازی به یک بگوموویروس در ایران است.

شمشاد اهوازی، مایه زنی مکانیکی، آزمون پی سی آر، بگوموویروس