مقداد پیرصاحب - استاد گروه مهندس بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه
ژیلا امینی - کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت محیط، کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه
حسنا جانجانی - دانشجوی دکتری تخصصی بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی تهران

وسایل نقلیه یکی از منابع ورود فلزات سنگین به خاک است که از اگزوز خودرو و سایر قسمت های ماشین مانند روغن و باتری و یا قطعات آن به محیط اطراف منتقل می شود. تجمع و تغلیظ فلزات سنگین در خاک از مشکلات جدی در بسیاری از کشورهای درحال توسعه و صنعتی است که از قرن 20 شروع شده است. این مطالعه یک مطالعه مروری است که جهت انجام آن کلیه مقالات موجود در پایگاه های داخلی از جمله ایران داک (SID, (Irandoc و ... و نیز پایگاه های اطلاعاتی خارجی Pubmed, Elsiver, Direct Science, Google Scholar و ... مورد بررسی قرار گرفت. جهت جستجو از کلید واژه های فلز سنگین، خاک کنار جاده، خاک سطحی شهری استفاده گردید. با توجه به نتایج حاصل از مطالعات می توان نتیجه گرفت غلظت فلزات سنگین در خاک سطحی اطراف جاده ها ومناطق شهری ارتباط مستقیم با وضعیت ترافیک و تردد وسایل نقلیه دارد و در نقاط با ترافیک بیشتر غلظت فلزات بیشتر است. نوع طراحی جاده ها، نوع وسیله نقلیه، معماری و طراحی خیابان ها در کشورهای مختلف باعث تفاوت در غلظت فلزات سنگین خاک کنار جاده ای در این کشورها می شود. از دیگر عوامل موثر در افزایش غلظت فلزات سنگین در خاک کنار جاده ای شرایط آب و هوایی مانند دما، بارندگی، جهت و سرعت وزش باد و خصوصیات خاک می باشد. در مطالعات بررسی شده با افزایش فاصله از جاده و افزایش عمق خاک غلظت فلزات سنگین کاهش می یابد که البته به نوع خاک نیز بستگی دارد و بعضی نقاط غلظت فلزات در خاک زمینه بیشتر از خاک کنار جاده ای است که مربوط به زمین شناسی منطقه و حاصل هوازدگی سنگ ها است. با توجه به غلظت های بالای فلزات سنگین در خاک اطراف جاده ها بررسی غلظت آن در فاصله های مختلف از جاده و بکاربردن روش هایی برای کاشه غلظت آنها از اهمیت بالایی برخوردار است.

فلزات سنگین، خاک سطحی، کنارجاده، ترافیک