حسین نوایی - دانشجوی دکتری حرفه ای دامپزشکی دانشگاه تبریز
ابوالفضل حاجی بمانی - استادیار مامایی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تبریز

گیاهان دارویی در مدیریت بیماری ها و اختلالات مختلف از جمله باروری در دام و انسان در طول تاریخ کاربرد داشته اند. تا کنونتحقیقات بسیاری با استفاده ازعصاره های گیاهی مختلف بر روی محور هورمونی هیپوفیز- گناد و بافت بیضه انجام شده است. مطالعات نشان داده اند که عصار ه گیاهانی مانند دانه هویج، عصاره الکلی گیاه شاه تره، عصاره سیر، مرزنجوش، زنجبیل و زعفران باعثافزایش میزان تستوسترون، LH و گاهی FSH شده و نقش موثری در تنظیم عملکرد محور هیپوتالاموس هیپوفیز گناد داشته و درنهایت با افزایش تعداد اسپرم، افزایش تحرک و زنده ماندن اسپرم بر اسپرماتوژنز و باروری تاثیر داشته اند. عصاره هایی مثل بومادرانمعمولی، سیس پلاتین، مشگک، عصاره زیره سبز و تخم پنبه سبب کاهش ترشح تستوسترون و در نتیجه کاهش صفات ثانویه ی جنسی میشوند و اکثریت آنها کاهش تراکم اسپرم و نهایتا کاهش باروری را به دنبال دارند. عصاره هایی مانند خارخاسک- فلفل سیاه- برگ جعفری – عصاره کندر باعث افزایش میزان تستوسترون شده و نقش موثری در دستگاه هیپوتالاموس- هیپوفیز- گناد داشته و در نهایت با افزایش تعداد اسپرم، افزایش تحرک و زنده ماندن اسپرم بر اسپرماتوژنز تاثیر داشته اند. مطالعات نشان میدهندکه با استفاده از داروهای گیاهی میتوان باروری را در دام نر کنترل و مدیریت کرد.

گیاهان دارویی، دام نر، باروری، تولید مثل