توسعه عناصر شهری رهیافتی در جهت ساماندهی حاشیه نشینی (مطالعه موردی: یوسف آباد تبریز)

توسعه ی شهری در کشورهای جهان سوم بدون در نظر داشتن توسعه ی همگون شاخص های اقتصادی و اجتماعی، منجر به پیدایش سکونتگاه های نامتعارف، غیررسمی و ناهماهنگ در حاشیه ی آن می شود و کالبد شهر بجای توسعه ی کمی و کیفی معین و هماهنگ، بواسطه ی رشد بی برنامه دستخوش نابسامانی در حواشی آن خواهد شد. طبیعتا به دنبال پدیدار شدن اجتماعات حاشیه نشین، مسائل و مشکلات بدمسکنی و کالبد بدریخت بروز خواهد کرد. با در نظر داشتن اینکه که مهم ترین مقوله در شناخت ویژگی های کالبدی، توجه به وضعیت کیفی مسکن است، لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر توسعه ی عناصر پنج گانه لینچ در شکل گیری مسکن متعارف و نهایتا بر ساماندهی معضلات کالبدی سکونتگاه های غیررسمی، به منظور تعیین میزان اثر هر یک از این عناصر در بهبود سطح شاخص های کیفی کالبد صورت گرفته است. در این راستا منطقه ی یوسف آباد تبریز به عنوان نمونه ی مورد مطالعه انتخاب شد. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی در بستری پیمایشی است؛ که براساس داده های حاصل از مطالعات کتابخانه ای و تحقیقات میدانی و پرسشنامه به ارزیابی پژوهش پرداخته شده است. نمونه گیری به شیوه ی تصادفی ساده می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد میان معضلات کالبدی موجود در بافت حاشیه نشین و عناصر شهری یعنی راه، گره، لبه، نشانه و مرز رابطه ی معناداری وجود دارد. براساس یافته های پژوهش بیشترین تاثیر را عنصر راه بر استاندارد بودن مساکن مطابق معیارهای فنی و وضعیت دسترسی پذیری دارد و بیشترین تاثیر را محله بر متعارف بودن مسکن می گذارد. در واقع 55% از تغییرات استاندارد بودن مساکن مطابق معیارهای فنی تحت تاثیر این عناصر شهری می باشد و 22 % از تغییرات متعارف بودن مسکن به وسیله متغیر عناصر راه، لبه، گره و محله تبیین می شود و همچنین 31 % از تغییرات وضعیت دسترسی پذیری به وسیله عناصر راه، لبه، گره ، نشانه و محله تبیین می شود.

Keywords:

حاشیه نشینی , لینچ , معضلات کالبدی , مسکن نامتعارف , عناصر شهری