فرآیند مستندنگاری و تحلیل سازه طاق شرقی رباط ماهی

مستندسازی و مستندنگاری آثار تاریخی به عنوان رویکردی منطقی، علاوه بر تهیه اسناد مربوطه به این آثار برای آیندگان، زمینه مناسبی را نیز برای بازشناسی و قرائت تاریخ و فرهنگ گذشته در اختیار محققان قرار می دهد. همچنین، این گزارش ها برای کسانی که قصد هرگونه مداخله با هدف حفاظت از این آثار را داشته باشند، نیز به مثابه اسنادی ارزشمند به شمار می رود. رباط ماهی یکی از بناهای تاریخی ارزشمند قرن چهارم است که از نظر کاربرد، نقشه و تزئینات با رباط شرف کاملا قابل مقایسه بوده و دارای سازه های طاقی ارزشمند و فنون ساخت قابل توجهی است. از این رو مستندسازی بخش های باقی مانده این بنا که به علت عدم حفاظت در برابر عوامل جوی و انسانی رو به تخریب است، ضروری می باشد. این پژوهش با استفاده از مطالعه منابع کتابخانه ای و برداشت های میدانی و به شیوه توصیفی- تحلیلی سعی در شناخت طرح معماری و شیوه ساخت طاق شرقیرباط دارد. از این رو پس از ارائه مستندات میدانی،ترسیمات حاصل از آن ها و تحلیل سازه در سه بخش هندسه، اندام شناسی و فنون و جزئیات ساخت ، این نتیجه حاصل شد که طاق مورد نظر دارای تهرنگی مربع شکل است و در منطقه چپیره به وسیله گوشه سازی هایی مشابه پتکانه و با شکلی منحصر به فرد، انتقال زمینه از مربع به دایره صورت گرفته است. تاسه ها در این نوع گوشه سازی جزء اولین نمونه هایی هستند که با برش آجرها، سطح منحنی تاسه شکل گرفته و بار را از گنبد به جرزهای پایه منتقل می کند و در نتیجه از هیچ گونه اندود یا تویزه ای به عنوان مکمل شکلی یا سازه ای استفاده نشده است. همچنین این سازه در گذشته پوششی گنبدی داشته که بر اساس تصاویر تاریخی، هندسه آن از نوع بیز کند بوده است.

Keywords:

رباط ماهی , سازه طاقی , مستندنگاری , فن ساخت