علیرضا جزءپیری - گروه معماری، واحد هیدج، دانشگاه آزاد اسلامی، هیدج، ایران
فرناز اسکویی آذر - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری، موسسه آموزش عالی روزبه، زنجان، ایران

فضاهای عمومی موجود در شهرها تحرک و پویایی خود را نه به عنوان فضاهایی با کیفیت های مناسب اجتماعی، بلکه به صورت فضاهایی صرفا عملکردی و با کیفیتهای اجتماعی نامناسب حفظ کرده اند. بنابراین ساماندهی روابط اجتماعی در عرصه های عمومی شهرها امری بدیهی و لازم می باشد. نقش فضای شهری، یا به عبارتی فضایی که در آن تعاملات اجتماعی شهروندان شکل می گیرد و فرهنگ جامعه در بستر آن ارتقا می یابد، در کشور ما روز به روز در حال افول است. به عنوان نمونه خرید کردن و حتی تماشای مغازه ها در یک فضای پیاده یکی از فعالیت های جذاب و پرطرفدار شهری به شمار می آید. واضح است که لازمه سرزندگی فضاهای شهری حضور مردم در شهر است با این اوصاف از ویژگی های مهم فضاهای شهری داشتن عملکردهای متنوع نظیر فعالیت های اقتصادی-تجاری، فرهنگی - اجتماعی، تفریحی، سیاسی، اطلاعاتی و غیره با هم است. پس باید با برنامه ریزی مناسب و توجه اولویت های جامعه و موقعیت و امکانات هر فضا، امکان استفاده کلیه عملکردهای متناسب با آن را که غنای خاصی به این فضاها می بخشند، فراهم آورد. هدف نهایی این پژوهش که بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی به روش توصیفی - تحلیلی می باشد، تحلیل و بررسی یک فضای شهری در محله تجریش تهران براساس مولفه هایی همچون فرم مناسب و انعطاف پذیری، کاربری های مختلط، سرزندگی، تناسب بصری و حس تعلق، نفوذپذیری و امنیت می باشد. نتایج حاصله نشان میدهد که عوامل مهم و تاثیر گذار بر طراحی این مجموعه های جدید چیستند و چگونه خلق فضاهای باز و نیمه باز در چنین مجموعه هایی می تواند بر سرزندگی، پویایی و افزایش تعاملات اجتماعی و... یک شهر و شهروندان آن تاثیر گذار باشد.

فضای شهری، فضای عمومی، میدان تجریش تهران، فضاهای باز، فضاهای نیمه باز