مجید زند کریمی - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، قم، شهرک ایثار

محلات از جمله عناصر سازنده شهری می باشند که به عنوان قلمرویی کالبدی- اجتماعی، بعد از خانه، مهمترین حلقه واسطه میان فرد و محیط پیرامونیاش می باشند و از اینروی نقشی اساسی را در پیوند دادن مردم با محیط زندگیشان عهده دار می باشند؛ پیوندهای اصیلی که زندگی انسان در معنای واقعی خود را در مکان جاری ساخته، فضا را معنامند نموده و هویت فردی را در ارتباط با هویت مکانی شکل می دهد. با این وجود امروزه بی توجهی به محلات شهری به عنوان قلمرویی کالبدی اجتماعی در تهبه طرح های شهری سبب گردیده تا اجرای اینگونه طرح ها موجب ناپایداری محلات و کاهش سطح کیفیت زندگی آنها گردد. بر همین اساس، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثرات اجرای پروژه های شهری بر پایداری و کیفیت زندگی ساکنین با استفاده از روش پژوهش کمی و راهبرد تحقیق همبستگی، به بررسی اثرات احداث بلوار عمار یاسر شهر قم و طرح توسعه حرم حضرت معصومه (س) بر پایداری محله عشقعلی و کیفیت زندگی ساکنین آن پرداخته است. نتایج مطالعات حاضر حکایت از آن دارد که از مجموع 82 متغیر مرتبط با پایداری محلات شهری تنها 4 متغیر اختلاط کاربری، دسترسی به مرکز شهر، دسترسی به خدمات موردنیاز روزانه و دسترسی به تجهیزات شهری (مدرسه، درمانگاه و ... ) دارای مطلوبیت نسبی (میانگین بیش از 3) بوده و از اینروی سایر متغیرهای مورد مطالعه را می بایست ضعیف ونامطلوب ارزیابی نمود که به نوبه خود نشان دهنده ناکارآمدی طرح های شهری در ارتقاء پایداری محلات شهری می باشد. همچنین بررسی سطح معناداری همبستگی متغیرهای مورد مطالعه با میزان احساس کیفیت زندگی ساکنین، بیانگر این نکته است که از میان متغیرهای مطالعه گردیده تنها 7 متغیر کیفیت فضاهای سبز، وجود تعاملات اجتماعی، دسترسی به خدمات موردنیاز روزانه، احساس امنیت و وجود امنیت اجتماعی، آلودگی های صوتی در محله و احساس هویت دارای رابطه معنادار با احساس کیفیت زندگی ساکنین می باشند که از میان ایشان احساس هویت با ضریب همبستگی 0.427 از بیشترین میزان همبستگی برخوردار می باشد.

پایداری شهری، کیفیت زندگی، طرح های توسعه شهری