آیه کریمی - پژوهشگر دوره دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی همدان، همدان، ایران.

مسجد به لحاظ جایگاه و اهمیتی که در نزد مردم مسلمان داشته، همواره جایگاه تجلی کامل ترین تجربه هنرمندان اعصار تاریخ اسلام بوده است. معماران سنتی با ایجاد فضایی برای عبادت، خلوت دل و تجمع، مکانی مناسب برای ارتباط بین عابد و معبود را فراهم ساخته اند. در سالیان اخیر با نگاه به اغلب آثار معماری، تفاوت این طرحها در پاسخگویی به نیازهای نیایشی و امروزی آشکار می گردد و شاهد ساخت مساجدی هستیم که بعضا معماران آنها را بدون شناخت کاملی از فرهنگ ایران و به تقلید از سبک های معماری غربی، ضوابط آنها را با معماری ایران در هم آمیخته و به خیال خود بنای جدید و مدرن ایجاد کرده اند؛ بنابراین این خطر وجود دارد که بین این آثار و هویت قومی و ملی و حکمت اسلامی و همچنین آثار ارزشمند مساجد تاریخی، تفاوتهای زیادی وجود داشته باشد. لذا هدف از مطالعه حاضر بررسی الگوهای طراحی مساجد بر اساس اصول معماری ایرانی و اسلامی و مطالعه این الگوها در مساجد معاصر شاخص شهر قزوین جهت بررسی میزان انطباق الگوهای طراحی آنها با این الگوها می باشد. روش تحقیق مورداستفاده در این مطالعه، روش توصیفی- تحلیلی بوده و بر پایه مطالعات کتابخانه ای و اسنادی شکل گرفته است. جامعه ی نمونه تحقیق، چهار مسجد معاصر شاخص شهر قزوین شامل مسجد فاطمه الزهرا (ع)، مسجد جوادالائمه (ع)، مسجد امام حسن عسکری (ع) و مسجد امام رضا (ع) دانشگاه آزاد قزوین می باشند که از طریق نمونه گیری تصادفی نظام دار انتخاب شده اند. طبق نتایج تحقیق، الگوهای طراحی مساجد معاصر بر اساس اصول معماری مساجد ایرانی- اسلامی را میتوان درس الگوی کالبدی، معنایی و فرهنگی اجتماعی تقسیم بندی کرد. بررسی نمونه های موردی نیز نشان داد که اکثر مساجد شاخص معاصر شهر قزوین دارای رویکردی سنت گرا و نوگرا در طراحی خود بوده و همچنین به الگوهای کالبدی بیش از الگوهای معنوی و فرهنگی در طراحی آنها توجه شده است.

مساجد معاصر، کالبد، معنا، فرهنگ.