فاطمه جعفرپور - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی علوم خاک، گروه مهندسی علوم خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه
شهرام منافی - استادیار مهندسی علوم خاک، گروه مهندسی علوم خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه
رزا ماریا پوک - استاد مهندسی علوم خاک، گروه خاکشناسی و محیط زیست، دانشکده کشاورزی دانشگاه ییدا اسپانیا

در این تحقیق، افقهای آرژیلیک و ناتریک در خاک های شور-سدیمی نیمه خشک در منطقه دیزج دول در غرب دریاچه ارومیه مورد مطالعه میکرومورفولوژیکی قرار گرفتند. بدین منظور یک ترانسکت متشکل از چهار پروفیل خاک مطالعه گردید. از هر کدام از افقهای مشخصه شناسایی شده پروفیل های مورد بررسی، نمونه های دست نخورده و جهت دار جهت مطالعات میکرومورفولوژی تهیه شد و مقاطع نازک با ضخامت 30 - 25 میکرون از نمونه های دست نخورده و جهت دار تهیه گردید و با میکروسکوپ پولاریزان و در نورهای پولاریزه متقاطع XPL و ساده PPL مطالعه گردیدند . بررسی مقاطع نازک نشان داد که در این خاک ها پوسته های رسی به صورت پوشش هایی با ضخامت mm 45 / 0 - 15 / 0 در سطوح منافذ و ذرات اسکلتی حضور دارند و % 5 - 3 مقاطع نازک افقهای آرژیلیک (ناتریک) را شامل می شوند. با توجه به اقلیم نیمه خشک فعلی منطقه و حضورمقادیر نسبتا زیاد کربنات کلسیم معادل و املاح محلول در این خاک ها، تشکیل افق آرژیلیک (ناتریک) در خاک های این منطقه به اقلیم مرطوب تر گذشته نسبت داده شد و بنابراین افقهای آرژیلیک (ناتریک) در این خاک ها در شرایط اقلیمی فعلی تشکیل نشده اند و یک عارضه باقیمانده از اقلیم های مرطوب تر گذشته در اوایل کواترنر هستند. در برخی از خاک های مورد مطالعه، پوسته های رسی توسط کربنات کلسیم پوشش یافته و در مواردی محو شده اند. پوشانده شدن پوسته های رسی توسط کربنات کلسیم نشان می دهد که اقلیم منطقه از مرطوب به خشک تغییر یافته و سبب تشکیل تجمعات کربنات کلسیم در افقهای آرژیلیک (ناریک) و تبدیل آنها به افقهای مرکب آرژیلیک (ناتریک)- کلسیک شده است.

افق آرژیلیک، پوسته رسی، تغییر اقلیم، میکرومورفولوژی