ناصر فرار - استادیار پژوهش مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر
فرزاد کرمپور - دانشجوی دکتری و مربی پژوهش مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر
سید رضا گلستانه - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع ایران
سید موسی صادقی - دانشیار گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج
مصطفی حقانی

شرایط خشک حاکم بر بیشتر زیست بوم های ایران، اهمیت و ارزش گیاهان قانع و مقاوم به شرایط خشک و کم آبی مانند خانواده عناب و گونه های جنس زیزیفوس که مهم ترین آن ها در جنوب کشور به کنار معروف است، را نمایان می سازد. سه گونه از جنس زیزیفوس به نام های کنار، کنار دانه ریز و رملک در مساحتی بیش از 000 / 900 / 1 هکتار از مهم ترین پوشش های جنگلی استان بوشهر به شمار می روند. علاوه بر سه گونه مذکور، کنار موریتانی به صورت باغ های دست کاشت در استان بوشهر توسعه داده شده است. گونه های جنس زیزیفوس مورد حمله تعدادی بند پایان قرار می گیرد که برای حفظ آن ها نیاز به مدیریت آفات مهم و کلیدی است. نتایج این تحقیق حاصل 24 سال تحقیق روی آفات گونه های مختلف جنس زیزیفوس در استان بوشهر است. پروژه های انجام گرفته شامل زیست شناسی، اکولوژی و دشمنان طبیعی آفات مهمی همچون پروانه برگ خوار کنار، مگسمیوه کنار، شب پره برگ خوار دونواری و کنه گالی کنار است. نتایج تحقیقات انجام شده نشان داد که مگس میوه کنار Carpomya vesuviana Costa ، پروانه برگ خوار کن ار Thiacidas postica Walker ، مگس سفید Acaudaleyrodes rachipora Singh ، سرخرطومی میوه کنار Alcidodes cf. willcocksi ، کنه گالی کنار Eriophes cernus Nal و شب پره ی برگ خوار دونواری Streblote siva Lef. از آفات مهم گونه های مختلف جنس زیزیفوس در استان بوشهر است. دامنه پراکنش این آفات متفاوت است به طوری که مگس میوه کنار در تمام مناطق استان وجود دارد و به تمام گونه های جنس زیزیفوس همه ساله خسارت وارد می کند. از طرفی پروانه برگ خوار کنار و شب پره ی برگ خوار دو نواری در مناطق ساحلی استان و مگس سفید کنار در مناطق کوهستانی و مرتفع پراکنش دارند. زنبور Fopius carpomyie (Silvestri) از خانواده براکنیده پارازیتویید شفیره مگس میوه کنار است. برای مدیریت مگس میوه می توان با حفاظت و حمایت از دشمنان طبیعی موجود و یا پرورش، تکثیر و رهاسازی زنبور پارازیتویید آن، استفاده از واریته های مقاوم به مگس میوه کنار و در آخر کنترل شیمیایی قبل از تخم ریزی مگس میوه بهره جست. پروانه برگ خوار کنار و شب پره برگ خوار دو نواری توسط مگس های Plaes murina Mesn. و Compsilura concinnata Mg. در طبیعت پارازیته می شوند. میزان پارازیتیسم آنها بین 30 تا 85 درصد است. پایش آفات برگ خوار و دشمنان طبیعی در اوایل فرودین و آبان، ارزیابی خسارت آفات در مناطق مختلف و روی درختان، هرس کردن شاخه های آلوده، شخم عمیق باغ های کنار، جمع آوری لاروها در زمان فعالیت دسته جمعی، حفاظت و حمایت از دشمنان طبیعی موجود از مراحل مدیریت این دو آفت مهم است.

آفات، زیزیفوس، کنار، مگس میوه کنار، پروانه برگ خوار کنار، مگس سفید کنار، بوشهر