فرزاد کرم پور - مربی پژوهش مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر
ناصر فرار - استادیار پژوهش مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر
حسن کازرونی - کارشناس ارشد جنگلداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر

گونه های جنس زیزیفوس از راسته Rosales و تیره عناب Rhamnacae در ایران شامل کنار یا سدر Ziziphus spina-christi ، کنار دانه ریز Z. lotus ، رملیک Z. nummularia ،کنار موریتانیایی Z. mauritiana ، عناب Z. jujube و Z. celata هستند. در استان های جنوبی ایران، این گونه ها به عنوان گیاهان متحمل به شرایط کم آبی، علاوه بر سایه اندازی و زیباسازی محیط زیست، از ویژگی های خوراکی، دارویی، بهداشتی، اکولوژیک و اکونومیک سودمندی برخوردارند. افزون بر این از باغ های کنار برای تولید میوه بهره برداری اقتصادی می شود. هدف از ارائه این مقاله مروری، بررسی و معرفی مهم ترین بیماری های خسارت زای گونه های زیزیفوس در جنوب ایران است. روش اجرای این پژوهش مروری، بر پایه بررسی، واکاوی و جمع بندی نتایج پژوهش های انجام شده در جنوب ایران طی سال های اخیر است. بر این اساس سوابق پژوهشی در مورد بیماری های ویروسی، بیماری های فایتوپلاسمایی و باکتریایی، گیاهان انگل گل دار و بیماری های قارچی گونه های زیزیفوس در جنوب ایران مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته اند. بر اساس مرور نتایج پژوهش های چند سال اخیر، بیماری های مهم و خسارت زای گونه های زیزیفوس شناسایی شده اند. پوسیدگی ها، لکه برگی ها و خشکیدگی های برگ ناشی از قارچ های Alternaria spp. ، Colletotrichum gloeosporioides ، Cercospora spp. ، Cladosporium zizyphi ، Isariopsis indica var. zizyphi ،بیماری سفیدک پودری شاخسار و میوه در اثر، Oidium erysiphoides f. sp. zizyphi ،بیماری زنگ برگ ناشی از Phakopsora zizyphi-vulgaris ، بیماری پژمردگی آوندی ناشی از قارچ Verticillium dahliae ، بیماری جاروک کنار در اثر Phytoplasma و انگل های گل دار مانند سس Cuscuta spp. از بیماری های مهم و کلیدی گونه های مختلف جنس زیزیفوس در استان های بوشهر، فارس، خوزستان و هرمزگان هستند. دامنه پیدایش و شدت این بیماری ها، در نواحی مختلف، متفاوت است و به شرایط باغداری و محیطی مانند میزان ابرناکی، دما و دمه نسبی پیرامون تاج درخت ( Phyloplane ) و خاک فرا ریشه ( Rhizoplane ) بستگی دارد. بیماری های ویروسی و فایتوپلاسمایی اگرچه محدود هستند، اما به دلیل شدت بیماری، خسارت زایی فراوان و احتمال میزبان واسط بودن کنار،اهمیت دارند.

بیماری های قارچی، جنوب ایران، فایتوپلاسما، گیاهان انگل گل دار، گونه های زیزیفوس