حسین خلیفه - عضو هسته علمی معاونت پژوهشی مرکز تخصصی شیعه شناسی

شیعه در جهان امروز مکتبی است با اندیشه های خاص در حوزه امامت، که معتقد بودن به دوازده امام پس از رسول خدا ∏ از شاخص ترین اندیشه های آن به شمار می آید. در دوران معاصر برخی خاورشناسان و محققان جهان اسلام این اندیشه را محصول قرون دوم و سوم دانسته اند که توسط عالمان و تئوری پردازان شیعه پیشنهاد گردیده و مورد پذیرش جامعه شیعه در قرون بعدی قرار گرفته است. سوالی که مطرح است اینکه آیا اندیشه وجود دوازده امام نظریه ای تکاملی در طول سه قرن نخست است و یا پایه های این تفکر در همان قرن اول پی ریزی شده است در صورت نخست این تفکر، اندیشه ای تطوری است که در طول حیات شیعه در سه قرن اول به وجود آمده و از این رو یک اندیشه رسمی اسلامی به شمار نمی آید و باید آن را جعلی دانست که مسلمین قرن اول با آن بیگانه بودند. و در صورت دوم اعتقاد یاد شده را باید تفکری اصیل و آموزهای اسلامی دانست که در صدر اسلام رواج داشته و مسلمانان نخستین نیز به آن پایبند بوده اند. در این رساله، گفتار و رفتار اصحاب و تابعین در کتب فریقین مورد مراجعه قرار گرفته تا با تحلیل نصوص و گزارشات مندرج در آنها، و تکیه بر نقلیات روایی و تاریخی، موضوعی کلامی در حوزه اندیشه تشیع به ثمر بنشیند. قرائن و نشانه هایی که در نوشتار پیش رو مورد استناد قرار می گیرد موید اصالت این تفکر به عنوان اندیشه ای اسلامی است که از نخستین روزهای ظهور اسلام رواج یافته و مسلمانان نیز با آن آشنایی داشته اند.

تشیع، اعتقاد، دوازده امام، اصحاب، تابعین.