معصومه افشار - هیات علمی دانشگاه فرهنگیان همدان

هدف این پژوهش، بررسی جایگاه تفکر انتقادی (شامل تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی و توضیح) در برنامه درسی کارشناسی علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان می باشد. روش تحقیق این مطالعه ترکیبی شامل بررسی اسنادی، تحلیل محتوا، پدیدار شناسی، زمینه یابی و نظرسنجی از مدرسین بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه منابع و متون مرتبط با تفکر انتقادی و اساتید دانشگاه فرهنگیان بود. نمونه آماری شامل منابع و متون مرتبط با تفکر انتقادی در دسترس ( 45 منبع داخلی و خارجی)، 10 نفر از اساتید دانشگاه فرهنگیان بود. روشهای نمونه گیری مورد استفاده در دسترس، هدفمند و مبتنی بر معیار بود. روشهای گردآوری داده ها شامل: بررسی اسناد، فهرست وارسی (چک لیست)، بررسی میدانی (پرسش نامه) بود. ابزارهای گردآوری داده ها شامل: فرم فیش برداری، سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته، فرم مصاحبه نیمه ساختار یافته ویژه اساتید دانشگاه فرهنگیان بود. پرسش نامه محقق ساخته 32 سئوالی در قالب مقیاس 5 درجه ای لیکرت با پایایی بالا، چک لیست محقق ساخته بر مبنای مولفه های تفکر انتقادی در سطوح تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی و توضیح استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها در بخش کیفی از روش های آمار توصیفی و روش مقوله بندی و کدگذاری و تحلیل تفسیری استفاده شد. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کمی از شاخص های میانگین، انحراف استاندارد برای توصیف و از آزمون T یک نمونه ای بهره گرفته شد. نتایج حاصل از نظرات مدرسین دانشگاه فرهنگیان، برنامه درسی در رشته آموزش ابتدایی علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان در مورد جایگاه تفکر انتقادی با میانگین بالای 85 درصد در وضعیت قابل قبول و مطلوبی قرار داشت. در بخش ارائه راهکارها، سه شاخص دانش، نگرش و مهارت در ابعاد اهداف، محتوا، روشهای یاددهی- یادگیری و ارزشیابی ارائه گردید.

تفکر انتقادی، مهارتهای تفکر انتقادی، برنامه درسی، فلسفه تربیت رسمی و عادی در ج. ا. ا. و فلسفه تربیت در جمهوری اسلامی ایران.