حیدر علی دهمرده
عصمت حبیبی

عبارت فعلی گونه ای از فعل برمبنای ساخت آن است که دست کم از سه جزء تشکیل میشود و معنای واحدی دارد و در چند دهه اخیر این مجموعه فعلی در برخی دستورها عبارت فعلی نامیده شده است. از آنجا که شاهنامه از جنبه های گوناگون نحوی وبلاعی قابل بررسی می باشد و ترکیب این دو کیفیت در اشعار فردوسی نتیجه مطلوب داشته وشعر او را پذیرفته و ماندگار کرده است؛ و همچنین بسامد کنایه های فعلی (مطابق با عبارات فعلی) در شاهنامه زیاد به چشم می خورد، این پژوهش برآن است تا به مقوله عبارت فعلی در اشعار این شاعر حماسی بپردازد و کاربرد آن را از نظر نحوی و بلاغی تبیین کند. مقاله حاضر با روش توصیفی، تحلیلی به بررسی این موضوع پرداخته است؛ به این صورت که ابتدا با مشخص کردن عبارتهای فعلی که معنای واحد دارد و در علم بلاغت (کنایه فعلی یا مصدری از نوع ایما وکنایه قریب محسوب می شود)، آنها را تبیین و تحلیل کرده است. پژوهش حاضر میتواند میزان توانایی شاعر را در به کارگیری زبان از نظر نحوی و بلاغی و ترکیب این دو مقوله بیان کند و نشان دهد که این امر یکی از جهاتی بوده است که توانسته است شاهنامه را مورد تائید اصحاب فن قرار دهد .

عبارت فعلی، کنایه،، شاهنامه فردوسی