نادر دشتی - عضو هیات علمی دانشگاه صنعت نفت

صنعت پتروشیمی از جمله صنایعی است که نفت و گاز مهمترین بخش آن را تشکیل می دهد. با توجه به وجود ذخایر عظیم نفت و گاز در کشور، صنعت پتروشیمی یکی از محورهای اصلی توسعه اقتصادی به شمار رفته و نقش مهمی در ایجاد ارزش افزوده ایفا می کند. در راستای افزایش ارزش افزوده، مطالعه عوامل موثر بر هزینه تولید ضروری می نماید. تئوریهای اقتصادی حاکی از آن هستند که چگونگی جانشینی عوامل تولید و تغییرات فنی، هزینه های تولید را به طور چشمگیری تحت تاثیر قرار می دهند. بنابراین، هدف اصلی این مقاله، مطالعه جانشینی عوامل تولید و تغییرات فنی در صنعت پتروشیمی ایران طی سالهای 94- 1360 می باشد. برای این منظور، از یک تابع هزینه ترانسوگ بهره گرفته شده که در برگیرنده سه نهاده نیروی کار، انرژی و سرمایه می باشد. با استفاده از این تابع هزینه، نخست یک مدل اقتصادسنجی برآورد گردیده و سپس جانشینی عوامل تولید و تغییرات فنی مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج نشان می دهد طی دوره مورد مطالعه در صنعت پتروشیمی ایران، رابطه جانشینی بین نیروی کار و انرژی و نیز بین سرمایه و انرژی وجود دارد؛ در حالی که دو نهاده نیروی کار و سرمایه مکمل یکدیگر هستند. همچنین، نتایج حاکی از آن است که نرخ تغییر فنی طی دوره مورد مطالعه 0/942- درصد بوده است؛ یعنی با گذشت زمان، نرخ رشد هزینه واحدهای تولیدی در اثر تغییر فنی کاهش یافته است.

جانشینی عوامل تولید، تغییرات فنی، تابع ترانسلوگ، صنعت پتروشیمی