کیمیاالسادات طبیب زاده - کارشناس ارشد معماری، دانش آموخته موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی غیردولتی آپادانا، شیراز
مهیار اردشیری - استادیار، عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز
بهاره بنازاده - مربی، پژوهشگر دکتری معماری دانشگاه تهران (پردیس بین المللی کیش)

امروزه با نگاهی حتی نه چندان دقیق به معماری مدارس از طراحی نمای بیرونی آنها گرفته تا طراحی فضاهای داخلیشان، می توان به این حقیقت پی برد که بیشتر معماران و طراحان این محیط های آموزشی از فرم هایی مشابه و چیدمان فضایی ثابتی، الگوبرداری کرده اند؛ تا جایی که بستر طرح و توجه به زمینه گرایی را از یاد برده اند. با توجه به اهمیت تعلیم و تربیت آینده سازان سرزمینمان باید توجه ویژه ای به این حوزه صورت گیرد. این مقاله حاصل پژوهشی با هدف دسته بندی مشخصات معماری مدارس در ادوار مختلف و ارائه راهکارهایی برای بهبود وضعیت معماری این فضاها در عصر حاضر می باشد. در راستای این هدف، روش تحقیق به کار گرفته شده از نوع توصیفی - تحلیلی می باشد. روش گردآوری به صورت مطالعات کتابخانه ای و ابزار گردآوری داده ها شامل اسناد، مدارک و کتب مربوطه است. در این پژوهش، پیشینه مدرسه در ادوار مختلف ایران بررسی شده است. همچنین تحلیلی از فرآیند تحول معماری فضاهای آموزشی و مدارس در ایران، در قالب جدولی ارائه شده است و پس از آن با نگاهی تطبیقی _ تاریخی، راهکارهایی در جهت بهبود وضعیت طراحی و معماری مدارس عصر حاضر پیشنهاد شده است. با توجه به مطالعات انجام شده و سیر تاریخی معماری مدارس، این نتیجه حاصل شده است که، در برخی از مدارس عصر حاضر، توجهی به اقلیم، ضوابط طراحی و اصول زمینه گرایی نشده است و از لحاظ کالبدی تنها یک الگو یعنی فرم مکعبی شکل در آنها تکرار شده است. مدارس قبل از انقلاب اسلامی، از مصالح بومی و طبیعی و با تزیینات فراوان ساخته می شده اند. همچنین، استفاده از رنگ های متنوع در فضاهای آموزشی دیده می شد؛ ولی، پس از پهلوی، تنوع رنگ در این فضاها کمرنگ شده است.

کالبد مدارس، ایران، فضای آموزشی، طراحی، معماری