شیوا اصولی - گروه گیاهپزشکی، پژوهشکده کشاورزی هسته ای، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، کرج، ایران.
مهرداد احمدی - گروه گیاهپزشکی، پژوهشکده کشاورزی هسته ای، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، کرج، ایران.
نادیا کلانتریان - گروه گیاهپزشکی، پژوهشکده کشاورزی هسته ای، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، کرج، ایران.

کرم غوزه پنبه با نام علمی Helicoverpa armigera یکی از چندخوارترین آفات محصولات کشاورزی زراعی و باغی در ایران می باشد. در حال حاضر استفاده از سموم، علاوه بر مخاطرات فراوان زیست محیطی، سبب ایجاد مقاومت به حشره کش های معمول فسفره و پایریتروئیدی به کار رفته برای کنترل این حشره شده است. بر این اساس استفاده از روش های ایمن تر برای محیط زیست که در عین حال توانمندی لازم جهت کنترل این آفت را نیز دارا باشد ضروری به نظر می رسد. برای برآورد کاربرد این تکنیک اثر دزهای پرتو گاما در محدوده 150 تا 350 گری روی برخی از پارامترهای زیستی این حشره ارزیابی شد. درصد مرگ و میر شفیره های پرتوتابی شده در سن هشت روزگی با افزایش دز به 350 گری تنها 67/11 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت (67/27 درصد در دز 350 گری در مقایسه با 00/16 درصد در شاهد). طول عمر بالغین حاصل از شفیره های پرتوتابی شده برای نر و ماده به ترتیب 47/12 روز و 34/12 روز محاسبه شد. تاثیر دزهای مختلف پرتو گاما (200، 300 و 350 گری) بر قدرت رقابتی نرهای پرتوتابی شده در نسبتهای مختلف جفتی در محدوده 1:1:1 تا 5:1:1 (ماده طبیعی: نر طبیعی: نر عقیم) ارزیابی گردید. در این مطالعه شاخص ارزش رقابتی حاصل از آزمایشات تعیین کننده قدرت رقابت حشرات نر پرتودیده در محدوده 78/0-4/0 قرار داشت که نتایج نشان دهنده قدرت رقابت مطلوب حشرات نر پرتوتابی شده بود.

Helicoverpa armigera، نابارورسازی، قدرت رقابتی، پرتو گاما