سیداحسان سیدابریشمی
مهدی صادقی درجزینی
وجیهه امینی

برنامه ریزی مطلوب سیستمهای حمل ونقل بدون استفاده از اطلاعات عرضه و تقاضای سفر امکان پذیر نبوده و دسترسی به این اطلاعات معمولا نیاز به هزینه و زمان قابل توجهی دارد. امروزه با بکارگیری سیستم های هوشمند برای مدیریت حمل ونقل، داده های مفیدی تولید شده و در اختیار برنامه ریزان حمل ونقل قرار میگیرد. داده های عرضه و تقاضای سیستم اتوبوسرانی شهر تهران به عنوان یکی از شیوه های جابجایی موثر در این کلان شهر به ترتیب با بکارگیری سیستم موقعیت یاب جغرافیایی برای تعیین مکان اتوبوسها و پرداخت خودکار کرایه جمع آوری میشود. در این مطالعه با تحلیل این دو پایگاه داده و تطبیق آنها، ماتریس تقاضای بین ایستگاهی در یک خطتعیین شده است. این ماتریس به همراه داده های زمان سفر که با استفاده از داده های موقعیت مکانی حاصل شده برای ساخت و پرداخت یک مدل شبیه سازی بکارگرفته شده و در ترکیب با یک بهینه ساز عملکرد خط اتوبوسرانی با بکارگیری راهکارهای عملیاتی اصلاح شده است. در این بهینهسازی زمان انتظار و زمان کل سفر مسافران و هزینه های گرداننده خط کمینه شده است. این فرآیند برای خط پل کریمخان-میدان جمهوری به عنوان مطالعه موردی بهکارگرفته شد و با استفاده از راهکار خط کوتاه گردش زمان سرویس دهی اتوبوسها به عنوان شاخصی از هزینه گرداننده سیستم 17/64 درصد کاهش یافت.

خط کوتاه گردش، اتوبوسرانی، زمان سرویس دهی اتوبوس، هزینه بهرهبردار، زمان سفر مسافران، جمع آوری خودکار کرایه، موقعیت یاب خودکار اتوبوسها.