بازتاب خرافه گرایی و باورهای عامیانه در متون کهن زبان فارسی (مطالعه موردی : جهانگشای جوینی)

ادبیات در هر شکل و قالبی که باشد، نمایشگر زندگی و بیان کننده ی ارزش ها و معیارها و ویژگی هایی است که زندگی فردی و جمعی بر محور آنها می چرخد، نقد و بررسی و ارزیابی آثار ادبی نیز چنین است و نمی توان به دور از ارزش ها و معیارها باشد و بی توجه از کنار آنها بگذرد؛ به عبارتی دیگر نقد و بررسی آثار ادبی را، با همه ی گستردگی و تنوع و خصوصیات و مظاهر آن، درس زندگی نامید. ادبیات از دو گذرگاه ما را بازندگی پیوند می دهد: از گذرگاه عاطفی، وقتی که آن را می خوانیم، از گذرگاه خردورزی، وقتی که آن را بررسی و نقد می کنیم. از جهت خردورزی اگر به درستی به تحلیل و نقد آثار ادبی بنشینیم و جنبه های مثبت و منفیآنها را دریابیم زندگی را مطرح ساخته ایم؛ چه آثار ادبی مگر انعکاس زندگی و برخورد نویسنده یا شاعر با معیارها ارزش ها نیست. آنچه در ادبیات گذشته سنتی ما باید مورد توجه باشد، این است که این آثار، ادبیاتجوانی نیست که از زندگی همسان با زندگی ما مایه گرفته با شد. بیش از هزار سال از عمر ادبیات سنتی ما می گذرد. این آثار از زندگی مردمی مایه گرفته که قرن هاست در غبار زمان محو شده اند، معیارها و ارزش هایاجتماعی و فرهنگی ما به آنان قطعا نمی تواند یکسان باشد. از این رو باید انتظار داشته باشیم که در این آثار به مواردی برخورد کنیم که با معیارها و ارزشهای زندگی مردم امروز مغایرت داشته باشد. نقد و بررسی اینموارد و بیان کج اندیشی ها و افکار خرافه آمیز، که ممکن است در برخی از متن ها وجود داشته با شد، می تواند از موضوعات مطروحه ادبیات باشد. در میان بسیاری از آثار ادبی قدیم، حتی در شاهکارها، چه در ادبیاتفارسی و چه در ادبیات زبان های دیگر، اندیشه های نابخردانه به چشم می خورد. این آثار باید به درستی مورد تجریه و تحلیل و نقد و بررسی قرار گیرد. در این پژوهش به تجزیه و تحلیل بسیاری از این نوع اندیشه هاپرداخته می شود.

Keywords:

متون سنتی , جهانگشای جوینی , خرافات و کج اندیشی ها