مجید منصوری - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا همدان
طاهره قاسمی - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بوعلی سینا همدان

امیرخسرو دهلوی، عارف و شاعر و موسیقی دان و منتقد و نویسنده فارسی زبان هندی است که علاوه بر پنج مثنوی ای که به تقلید از نظامی، مثنوی سرای پرآوازه ایرانی سروده است، دیوان شعری دارد که گواه قدرت بیان و لطافت طبع او در شاعری است. او شاعری است که در بیشتر دیوانش، از نظر زبانی و بلاغی تابعیت شاعران ایرانی را دارد. در برخی مواقع نکات برجستهای در زبان او دیده میشود که خاص اوست؛ مانند استعمال وزن های پرکاربرد که شاعران فارسی زبان نیز، در آن اوزان شعر سروده اند. استعمال برخی واژه ها که خاص و برساخته خود اوست. به کار بردن پارهای واژه های کهن که کهنگی زبان او را نشان می دهد. سکت های زبانی، استفاده از ردیف برای موسیقیایی شدن شعر به تبعیت از شاعرانی مانند سعدی و حافظ، استعمال ترکیب های عامیانه، اختلاف لهجه در پاره ای موارد، استفاده از قافیه های متنوع و بدیع، همچنین ساخت واژه های بدیع برای قافیه، استفاده از ردیف های بلند و گوناگون و متنوع، کاربرد لغات و واژگان، ترکیب ها، افعال، پیشوندها و پسوندها و مواردی از این قبیل در شعر او، همچنین در دیوان او تمثیل های گوناگون، به کررات به کار رفته است. این ویژگی پیشرو بودن او در سبک هندی را نشان می دهد. هدف نویسندگان این مقاله، پرداختن به برجستگی های زبانی و بلاغی در دیوان شعر این شاعر هندی است.

امیرخسرو دهلوی، سبک شناسی، شعر، ویژگی زبانی، ترکیبات جدید، آرکائیسم