مهدی شریفیان - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا
معصومه زندی - کارشناس ارشد زبا ن و ادبیات فارسی

توتم پرستی یکی از عمده ترین اشکال و صور دین ابتدایی است؛ توتمیسم یعنی احترام و ایمانی که افراد قبیله نسبت به برخی از گیاهان یا حیوانات دارند به طوری که روح آنها را حامی خود دانسته و از کشتن و خوردن این حیوانات و گیاهان، پرهیز می کنند. در حقیقت این اقوام، توتم را جد قبیله خود می شمارند و معتقدند که توتم دفع دشمن می کند، از آینده خبر داده و بیماران را شفا می دهد. این دین و آیین، جزو یکی از مراحل سیر تحول اعتقادات بشری بوده و در حقیقت، بشر بدوی این مرحله را پشت سرگذاشته است. منظومه های حماسی، آیینه تمام نمای فرهنگ و تاریخ هر ملتی هستند و به بهترین ابزار تحقیق در این زمینه تبدیل گشته اند. در شاهنامه فردوسی، حماسه جاویدان ایران، به عنوان مهمترین منبع تاریخ گذشته ایران، توتم و توتم پرستی نمودهای فراوانی دارد. هدف از این پژوهش، به شیوه تحلیلی توصیفی، نمایاندن برخی نشانه های توتمیسم در شاهنامه فردوسی است.

توتم، توتمیسم، اسطوره، حماسه، شاهنامه فردوسی