مریم صیادی - کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس، ایران
مجتبی قره محمودلو - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس، ایران

زمینه و هدف: یکی از مسائل مهم در مدیریت کیفی منابع آب، یافتن رابطه بین پارامترهای مختلف فیزیکی و شیمیایی تاثیرگذار بر کیفیت پیکره های آبی است. پاسخ به این مسئله، گامی ضروری و مهم جهت بررسی دقیق تر منابع آلاینده و ارائه راهکار جهت کاهش اثرات منفی آن و در نهایت بهبود وضعیت کیفی منابع آب می باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی روند و پیش بینی تغییرات برخی از پارامترهای کیفی آب رودخانه گاماسیاب با استفاده ازروش های آماری چندمتغیره و سری های زمانی انجام شد. مواد و روش ها: در این تحقیق از میانگین سالانه برخی پارامترهای کیفی مربوط به یک دوره آماری 6 ساله در دو ایستگاه پل چهر و دوآباستفاده شد. ابتدا عوامل کنترل کننده شیمی آب رودخانه گاماسیاب با استفاده از دیاگرام مثلثی و نمودار گیس تعیین شد، سپس جهت تعیین ارتباط خطی بین متغیرهای چندبعدی، از ضرایب همبستگی کانونیکال استفاده شد. در نهایت روند تغییرات پارامترهای کیفی آب در 5 سال آینده پیش بینی شد. یافته ها: در ایستگاه پل چهر، به جز پارامتر pH، سایر پارامترهای کیفی دارای روند افزایشی بودند، در حالی که در ایستگاه دو آب، تمامی پارامترهای کیفی به جز منیزیم و سولفات روند کاهشی داشتند. بر اساس دیاگرام های مثلثی و گیبس به ترتیب رخساره غالب آب در هر دو ایستگاه کلیم-منیزیم-بی کربنات و عامل اصلی کنترل کننده شیمی آب واکنش آب- سنگ بود. بر اساس نتایج، پارامترهای شیمیایی بی کربنات و منیزیم در ایستگاه پل چهر با ضرایب کانونی 0/983 و 0/933 در دسته اول متغیرهای کانونیک و سدیم با ضریب0/845 در دسته دوم متغیرهای کانونیک قرار گرفتند، در حالی که در ایستگاه دوآب متغیرهای شیمیایی بی کربنات و کلسیم با ضرایب کانونی 0/945 و 0/789در دسته اول کانونیک و سدیم و کلراید با ضرایب 0/930 و 0/800 در دسته دوم متغیرهای کانونیک قرار داشتند. منشا دسته اول و دوم متغیرهای کانونیک را می توان به ترتیب به انحلال سنگ های آهکی و تبخیری مربوط دانست. نتایج پیش بینی روند تغییرات پارامترهای کیفی آب رودخانه گاماسیاب طی 5 سال آینده نشان داد که در ایستگاه پل چهر تمام پارامترها به جز pH روند افزایشی و در ایستگاه دوآب به جز منیزیم و سولفات، سایر پارامترهای کیفی روند کاهشی خواهند داشت. نتیجه گیری: واکنش آب- سنگ، مهم ترین عامل کنترل کننده شیمی آب در رودخانه گاماسیاب می باشد. نوع مقاله: پژوهشی

آب سطحی, استاندارد WHO, پارامترهای کیفی, همبستگی کانونیک