افتخار قنبری - فوق لیسانس فلسفه تعلیم و تربیت
فرزانه واعظی

از آنجا که ادبیات ما یکی از غنی ترین ادبیات ممالک متمدن جهان است که مورد تصدیق و تائید دانشمندان ملل دیگر نیز قرار گرفته است. ادبیات ما، آینه ی تمام نمائی از مجموعه ی آداب و عادات و عقاید و رسوم و اندیشه ها و افکار و زبان و لهجه های گوناگون اقوام مختلف ماست. بنابراین عنوان مقاله به تربیت اخلاقی در آیینه ادبیات عامیانه (اشعار و ضرب المثل ها) اختصاص یافته است. روش نگارش، به شیوه ی اسنادی و نظری بوده که در آن از سخنرانی های اندیشمندان، ماهنامه ها، نشریات محلی و کشوری و کتب تالیف شده در این مورد استفاده فراوانی شده، که با فیش برداری از آنها به گردآوری اطلاعات پرداخته شده است. در این مقوله به نکات مهم اخلاقی در اشعار و ضرب المثل ها در زمینه فضایل و رذایل اخلاقی اشاراتی رفته است که به چند مورد اشاره می شود : 1- خدمت به دیگران، غنیمت شمردن فرصت، شاد کردن دیگران، راستگویی، علم جویی، هم نشینی با نیکان، تهذیب نفس، خوش زبانی، خوش خلقی، شکر نعمت، ادب و ... از جمله فضایل اخلاقی است که از زبان شعرا به فرهنگ عامه تبدیل شده است. 2- آنگونه که از اشعار عامیانه پیداست مهرورزی و خدمتگزاری اساس تربیت اخلاقی بوده، و چنانچه انسان مایل است مورد مهربانی قرار گیرد وظیفه دارد که با دیگران رئوف و خدمتگزار آنان باشد. برخیز تا بجوشیم از خاکدر بهاران چون سبزه فرش گردیم در رهگذار 3- اگر بدی کردی چشم نیکی مدار. (پرهیز از بدی یکردن به دیگران) 4- و... نتیجه کلی که از مقوله حاضر گرفته شده است این است که، ضرب المثل ها و ابیات عامیانه حاوی نکات ارزشمند اخلاقی و تربیتی است و به اعتقاد صاحب نظران یک منشور تربیتی به حساب می آید که می توان فضایل و رذایل اخلاقی را از این فرهنگ عامه استخراج نمود که تاثیر بسزایی در تربیت اخلاقی و سعادتمندی افراد دارد.

فضایل، رذایل، تربیت اخلاقی، ادبیات عامیانه، زندگی سعادتمندانه